Nguồn kinh phí thực hiện tinh giản biên chế để thực hiện mô hình chính quyền địa phương 02 cấp được sử dụng từ đâu?
Luật sư cho tôi hỏi: Cơ chế tài chính và các nguồn ngân sách cụ thể nào sẽ được huy động để đảm bảo việc triển khai chính sách tinh giản biên chế trong quá trình chuyển đổi sang mô hình chính quyền địa phương hai cấp? Xin nhận được sự giải đáp từ Luật sư, xin cảm ơn!
MỤC LỤC
Trả lời:
1. Tinh giản biên chế là gì?
Tinh giản biên chế được hiểu là việc đánh giá, phân loại, đưa ra khỏi biên chế những người dôi dư, không đáp ứng yêu cầu công việc, không thể tiếp tục bố trí sắp xếp công tác khác và giải quyết chế độ, chính sách đối với những người thuộc diện tinh giản biên chế.
Theo đó, tinh giản biên chế là một trong những giải pháp quan trọng nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước, thông qua việc loại bỏ khỏi biên chế những đối tượng không đáp ứng được yêu cầu công tác, không còn phù hợp với vị trí việc làm hoặc không thể bố trí sắp xếp lại công việc. Việc tinh giản biên chế là một chủ trương cần thiết nhằm xây dựng một bộ máy nhà nước tinh gọn, hoạt động hiệu lực và hiệu quả. Quá trình này được thực hiện dựa trên các căn cứ pháp lý rõ ràng, giúp loại bỏ những cá nhân không đủ năng lực, dôi dư, đồng thời đảm bảo quyền lợi chính đáng cho những người bị ảnh hưởng. Tinh giản biên chế không chỉ giúp tiết kiệm ngân sách nhà nước mà còn góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, thúc đẩy sự phát triển bền vững của đất nước.
2. Nguồn kinh phí thực hiện tinh giản biên chế để thực hiện mô hình chính quyền địa phương 02 cấp được sử dụng từ đâu?
Căn cứ theo Điều 11 Nghị định số 154/2025/NĐ-CP ngày 15/6/2025 của Chính phủ về việc quy định tinh giản biên chế (“Nghị định số 154/2025/NĐ-CP”) như sau:
“Điều 11. Nguồn kinh phí thực hiện tinh giản biên chế
1. Đối với cán bộ, công chức; cán bộ, công chức cấp xã và người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn, tổ dân phố: Kinh phí giải quyết chính sách tinh giản biên chế do ngân sách nhà nước cấp.
2. Đối với viên chức trong đơn vị sự nghiệp công lập
a) Đối với viên chức trong các đơn vị sự nghiệp công lập tự đảm bảo chi thường xuyên và chi đầu tư; đơn vị sự nghiệp công lập tự đảm bảo chi thường xuyên: Kinh phí giải quyết chính sách tinh giản biên chế được lấy từ nguồn thu hoạt động sự nghiệp của đơn vị.
Trường hợp các đơn vị sự nghiệp công lập tự đảm bảo chi thường xuyên và chi đầu tư và đơn vị sự nghiệp công lập tự đảm bảo chi thường xuyên không đủ nguồn kinh phí để giải quyết chính sách tinh giản biên chế thì được sử dụng các quỹ được trích theo quy định của đơn vị sự nghiệp công lập và nguồn kinh phí thực hiện cải cách tính tiền lương để giải quyết chính sách tinh giản biên chế.
b) Đối với viên chức trong các đơn vị sự nghiệp công lập do ngân sách nhà nước đảm bảo một phần chi thường xuyên và đơn vị sự nghiệp công lập do ngân sách nhà nước đảm bảo chi thường xuyên: Kinh phí giải quyết chính sách tinh giản biên chế do ngân sách nhà nước cấp.
3. Đối với người làm việc theo chế độ hợp đồng lao động
a) Đối với người làm việc theo chế độ hợp đồng lao động trong các cơ quan hành chính: Kinh phí giải quyết chính sách tinh giản biên chế được lấy từ kinh phí thường xuyên của cơ quan, tổ chức.
b) Đối với người làm việc theo chế độ hợp đồng lao động trong các đơn vị sự nghiệp công lập: Kinh phí giải quyết chính sách tinh giản biên chế được lấy từ kinh phí thường xuyên hoặc từ nguồn thu sự nghiệp của đơn vị.
4. Đối với cán bộ, công chức, viên chức và người làm việc theo chế độ hợp đồng lao động trong các cơ quan, tổ chức, đơn vị có nguồn kinh phí hoạt động theo các nghị quyết, quyết định và các văn bản khác của cấp có thẩm quyền: Kinh phí giải quyết chính sách tinh giản biên chế được lấy từ nguồn kinh phí hoạt động theo quy định tại các nghị quyết, quyết định và các văn bản khác của cấp có thẩm quyền (nếu có).
5. Đối với đối tượng quy định tại khoản 1 Điều 17 Nghị định này: Kinh phí giải quyết tinh giản biên chế được lấy từ kinh phí thường xuyên của hội bao gồm nguồn ngân sách nhà nước hỗ trợ chi thường xuyên, nguồn từ hội phí và các nguồn kinh phí hợp pháp khác theo quy định của pháp luật.
6. Đối với đối tượng quy định tại khoản 2, khoản 3 Điều 17 Nghị định này: Kinh phí giải quyết tinh giản biên chế được lấy từ nguồn thực hiện chính sách đối với lao động dôi dư của doanh nghiệp đó khi chuyển đổi sở hữu, sắp xếp lại doanh nghiệp theo quy định của pháp luật.
7. Đối với đối tượng quy định khoản 4 Điều 17 Nghị định này: Kinh phí giải quyết tinh giản biên chế được lấy từ kinh phí thường xuyên của Quỹ Tài chính nhà nước ngoài ngân sách.”
Dẫn chiếu đến Điều 17 Nghị định số 154/2025/NĐ-CP quy định như sau:
“Điều 17. Áp dụng Nghị định đối với các đối tượng khác
1. Người làm việc trong chỉ tiêu biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước tại các Hội quần chúng do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ thuộc một trong các trường hợp quy định tại điểm a, d, g, h khoản 1 Điều 2 Nghị định này.
2. Chủ tịch công ty, Chủ tịch Hội đồng thành viên, thành viên Hội đồng thành viên, Tổng giám đốc, Giám đốc, Phó Tổng giám đốc, Phó giám đốc, Kế toán trưởng, Kiểm soát viên (không bao gồm Tổng giám đốc, Giám đốc, Phó Tổng giám đốc, Phó Giám đốc, Kế toán trưởng làm việc theo chế độ hợp đồng lao động) trong các công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ (gồm: công ty mẹ của tập đoàn kinh tế nhà nước; công ty mẹ của tổng công ty nhà nước; công ty mẹ trong nhóm công ty mẹ - công ty con; công ty độc lập) dôi dư do thực hiện cổ phần hóa, bán toàn bộ doanh nghiệp, sáp nhập, hợp nhất, chia tách, giải thể, phá sản hoặc chuyển thành công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên hoặc chuyển thành đơn vị sự nghiệp công lập theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền; Giám đốc, Phó giám đốc, Kế toán trưởng của các công ty lâm, nông nghiệp quốc doanh dôi dư do sắp xếp lại theo quy định của pháp luật.
3. Cán bộ, công chức, viên chức được cấp có thẩm quyền cử làm người đại diện phần vốn góp tại doanh nghiệp dôi dư do sắp xếp lại doanh nghiệp theo quyết định của cấp có thẩm quyền.
4. Cán bộ, công chức, viên chức được cấp có thẩm quyền cử sang giữ chức danh lãnh đạo, quản lý tại các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách dôi dư do sắp xếp lại quỹ đó theo quyết định của cấp có thẩm quyền.”
Quy định trên của Chính phủ đã quy định một cách chi tiết, rõ ràng và có căn cứ pháp lý về nguồn kinh phí để thực hiện chính sách tinh giản biên chế, đặc biệt trong bối cảnh thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Sự phân loại nguồn kinh phí theo từng đối tượng cụ thể thể hiện tính khoa học, logic và minh bạch trong quản lý tài chính công, đồng thời đảm bảo tính khả thi và bền vững của chính sách.
Cụ thể, nguồn kinh phí được xác định như sau:
- Đối với cán bộ, công chức (bao gồm cả cấp xã) và người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, thôn, tổ dân phố: Toàn bộ kinh phí giải quyết chính sách tinh giản biên chế sẽ do ngân sách nhà nước cấp. Điều này khẳng định trách nhiệm của Nhà nước trong việc hỗ trợ các đối tượng thuộc khu vực hành chính công trực tiếp, đảm bảo quyền lợi của họ trong quá trình sắp xếp lại bộ máy.
- Đối với viên chức trong các đơn vị sự nghiệp công lập đã có sự phân biệt rõ ràng:
+ Các đơn vị tự đảm bảo chi thường xuyên và chi đầu tư hoặc tự đảm bảo chi thường xuyên: Kinh phí được ưu tiên lấy từ nguồn thu hoạt động sự nghiệp của đơn vị. Trường hợp không đủ, có thể sử dụng các quỹ được trích theo quy định và nguồn kinh phí thực hiện cải cách tiền lương. Điều này khuyến khích tính tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp và giảm gánh nặng cho ngân sách;
+ Các đơn vị do ngân sách nhà nước đảm bảo một phần chi thường xuyên hoặc đảm bảo toàn bộ chi thường xuyên: Kinh phí giải quyết chính sách tinh giản biên chế do ngân sách nhà nước cấp. Điều này phản ánh mức độ phụ thuộc vào ngân sách của các đơn vị này.
- Đối với người làm việc theo chế độ hợp đồng lao động:
+ Trong các cơ quan hành chính: Kinh phí được lấy từ kinh phí thường xuyên của cơ quan, tổ chức;
+ Trong các đơn vị sự nghiệp công lập: Kinh phí được lấy từ kinh phí thường xuyên hoặc từ nguồn thu sự nghiệp của đơn vị. Quy định này phù hợp với cơ chế tài chính đặc thù của từng loại hình đơn vị.
- Đối với các đối tượng có nguồn kinh phí hoạt động đặc thù (theo nghị quyết, quyết định của cấp có thẩm quyền): Kinh phí sẽ được lấy từ chính nguồn kinh phí hoạt động đã được quy định tại các văn bản đó (nếu có). Điều này đảm bảo tính tương thích và tuân thủ các quy định hiện hành.
- Đối với các đối tượng thuộc các hội và doanh nghiệp chuyển đổi/sắp xếp lại, Quỹ Tài chính nhà nước ngoài ngân sách (tại khoản 1, 2, 3, 4 Điều 17 Nghị định số 154/2025/NĐ-CP) thì nguồn kinh phí tùy từng trường hợp sẽ được xác định cụ thể từ kinh phí thường xuyên của hội (bao gồm ngân sách nhà nước hỗ trợ, hội phí và các nguồn hợp pháp khác), nguồn thực hiện chính sách đối với lao động dôi dư của doanh nghiệp hoặc kinh phí thường xuyên của Quỹ Tài chính nhà nước ngoài ngân sách. Điều này thể hiện sự bao quát và chi tiết trong việc xác định nguồn lực tài chính cho các đối tượng đặc thù.
Tóm lại, quy định trên đã xây dựng một cơ chế tài chính minh bạch và phù hợp cho việc thực hiện chính sách tinh giản biên chế. Bằng cách xác định rõ ràng trách nhiệm tài chính của từng cấp ngân sách và từng loại hình đơn vị, quy định không chỉ đảm bảo nguồn lực đầy đủ để chi trả các chế độ, chính sách cho người lao động bị ảnh hưởng mà còn góp phần vào việc sử dụng hiệu quả và bền vững nguồn tài chính công, hỗ trợ thành công quá trình tái cơ cấu và tinh gọn bộ máy chính quyền địa phương 02 cấp.
Trân trọng./.
