Sản phẩm, dịch vụ công ích là gì? Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp cung ứng sản phẩm, dịch vụ công ích được quy định như thế nào?

Luật sư cho tôi hỏi: Công ty tôi đang thực hiện nhiệm vụ thu gom và xử lý rác thải sinh hoạt tại vùng sâu, vùng xa trên địa bàn tỉnh. Sau một thời gian hoạt động, do chi phí nhân công, nhiên liệu tăng nên mức giá được cơ quan có thẩm quyền duyệt không đủ bù đắp chi phí nên công ty có đề xuất điều chỉnh giá dịch vụ. Do đó, để tránh các rủi ro pháp lý, tôi muốn biết thêm về pháp luật hiện hành quy định như thế nào là sản phẩm, dịch vụ công ích? Và doanh nghiệp cung ứng sản phẩm, dịch vụ công ích có quyền và nghĩa vụ gì? Mong nhận được sự hỗ trợ từ Luật sư!

MỤC LỤC

1. Sản phẩm, dịch vụ công ích là gì?

2. Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp cung ứng sản phẩm, dịch vụ công ích được quy định như thế nào?

Trả lời:

1. Sản phẩm, dịch vụ công ích là gì?

Sản phẩm, dịch vụ công ích được quy định tại khoản 28 Điều 4 Luật Doanh nghiệp 2020 như sau:

“Điều 4. Giải thích từ ngữ

Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:

...

28. Sản phẩm, dịch vụ công ích là sản phẩm, dịch vụ thiết yếu đối với đời sống kinh tế - xã hội của đất nước, địa phương hoặc cộng đồng dân cư mà Nhà nước cần bảo đảm vì lợi ích chung hoặc bảo đảm quốc phòng, an ninh và việc sản xuất, cung ứng sản phẩm, dịch vụ này theo cơ chế thị trường khó có khả năng bù đắp chi phí.”

Như vậy, có thể hiểu sản phẩm, dịch vụ công ích là sản phẩm, dịch vụ được sản xuất, cung ứng nhằm đáp ứng nhu cầu thiết yếu trong đời sống của cộng đồng dân cư, địa phương và bảo đảm quốc phòng, an ninh đất nước. Việc sản xuất, cung ứng sản phẩm, dịch vụ này theo cơ chế thị trường khó có khả năng bù đắp chi phí.

Ví dụ: Dịch vụ thu gom và xử lý rác thải, dịch vụ vận tải công cộng,...

2. Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp cung ứng sản phẩm, dịch vụ công ích được quy định như thế nào?

Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp cung ứng sản phẩm, dịch vụ công ích được quy định tại Điều 9 Luật Doanh nghiệp 2020 như sau:

“Điều 9. Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp cung ứng sản phẩm, dịch vụ công ích

1. Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp quy định tại Điều 7, Điều 8 và quy định khác có liên quan của Luật này.

2. Được hạch toán và bù đắp chi phí theo giá do pháp luật về đấu thầu quy định hoặc thu phí sử dụng dịch vụ theo quy định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

3. Được bảo đảm thời hạn cung ứng sản phẩm, dịch vụ thích hợp để thu hồi vốn đầu tư và có lãi hợp lý.

4. Cung ứng sản phẩm, dịch vụ đủ số lượng, đúng chất lượng và thời hạn đã cam kết theo giá hoặc phí do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định.

5. Bảo đảm các điều kiện công bằng và thuận lợi cho khách hàng.

6. Chịu trách nhiệm trước pháp luật và khách hàng về số lượng, chất lượng, điều kiện cung ứng và giá, phí sản phẩm, dịch vụ cung ứng.”

Dẫn chiếu đến Điều 7 Luật Doanh nghiệp 2020 quy định về quyền của doanh nghiệp và Điều 8 Luật Doanh nghiệp 2020 được bổ sung bởi khoản 2 Điều 1 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Doanh nghiệp 2025 về nghĩa vụ của doanh nghiệp như sau:

“Điều 7. Quyền của doanh nghiệp

1. Tự do kinh doanh ngành, nghề mà luật không cấm.

2. Tự chủ kinh doanh và lựa chọn hình thức tổ chức kinh doanh; chủ động lựa chọn ngành, nghề, địa bàn, hình thức kinh doanh; chủ động điều chỉnh quy mô và ngành, nghề kinh doanh.

3. Lựa chọn hình thức, phương thức huy động, phân bổ và sử dụng vốn.

4. Tự do tìm kiếm thị trường, khách hàng và ký kết hợp đồng.

5. Kinh doanh xuất khẩu, nhập khẩu.

6. Tuyển dụng, thuê và sử dụng lao động theo quy định của pháp luật về lao động.

7. Chủ động ứng dụng khoa học và công nghệ để nâng cao hiệu quả kinh doanh và khả năng cạnh tranh; được bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ theo quy định của pháp luật về sở hữu trí tuệ.

8. Chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản của doanh nghiệp.

9. Từ chối yêu cầu của cơ quan, tổ chức, cá nhân về cung cấp nguồn lực không theo quy định của pháp luật.

10. Khiếu nại, tham gia tố tụng theo quy định của pháp luật.

11. Quyền khác theo quy định của pháp luật.

Điều 8. Nghĩa vụ của doanh nghiệp

1. Đáp ứng đủ điều kiện đầu tư kinh doanh khi kinh doanh ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện; ngành, nghề tiếp cận thị trường có điều kiện đối với nhà đầu tư nước ngoài theo quy định của pháp luật và bảo đảm duy trì đủ điều kiện đó trong suốt quá trình hoạt động kinh doanh.

2. Thực hiện đầy đủ, kịp thời nghĩa vụ về đăng ký doanh nghiệp, đăng ký thay đổi nội dung đăng ký doanh nghiệp, công khai thông tin về thành lập và hoạt động của doanh nghiệp, báo cáo và nghĩa vụ khác theo quy định của Luật này.

3. Chịu trách nhiệm về tính trung thực, chính xác của thông tin kê khai trong hồ sơ đăng ký doanh nghiệp và các báo cáo; trường hợp phát hiện thông tin đã kê khai hoặc báo cáo thiếu chính xác, chưa đầy đủ thì phải kịp thời sửa đổi, bổ sung các thông tin đó.

4. Tổ chức công tác kế toán, nộp thuế và thực hiện các nghĩa vụ tài chính khác theo quy định của pháp luật.

5. Bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động theo quy định của pháp luật; không phân biệt đối xử, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người lao động trong doanh nghiệp; không ngược đãi lao động, cưỡng bức lao động hoặc sử dụng lao động chưa thành niên trái pháp luật; hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi cho người lao động tham gia đào tạo nâng cao trình độ, kỹ năng nghề; thực hiện các chính sách, chế độ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế và bảo hiểm khác cho người lao động theo quy định của pháp luật.

5a. Thu thập, cập nhật, lưu giữ thông tin về chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp; cung cấp thông tin cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền để xác định chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp khi được yêu cầu.

6. Nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật.”

Như vậy, khi thực hiện nhiệm vụ cung ứng sản phẩm, dịch vụ công ích, các doanh nghiệp này không những thực hiện nghĩa vụ chung như các doanh nghiệp hoạt động kinh doanh theo pháp luật Việt Nam khác mà cần bảo đảm tuân theo khung pháp lý đặc thù về giá cả, chi phí,... được nêu cụ thể tại Điều 9 Luật Doanh nghiệp 2020. Đồng thời, quy định còn chú trọng đến quyền lợi của người tiêu dùng thông qua các quy định nghiêm ngặt về nghĩa vụ bảo đảm số lượng, chất lượng,... của sản phẩm, dịch vụ được cung ứng.

Các doanh nghiệp cung ứng không những được hưởng đầy đủ các quyền như: Tự chủ kinh doanh, huy động vốn, ứng dụng khoa học, công nghệ vào hoạt động kinh doanh, quyền khiếu nại và tham gia tố tụng theo pháp luật,... mà còn được hạch toán, bù đắp chi phí phù hợp theo quy định của pháp luật liên quan và được bảo đảm thời hạn cung ứng sản phẩm, dịch vụ để thu hồi vốn và có lãi hợp lý.

Có thể thấy, quy định đóng vai trò quan trọng như một động lực thúc đẩy, khuyến khích đầu tư dài hạn trong lĩnh vực cung ứng sản phẩm, dịch vụ công ích, góp phần giảm thiểu rủi ro tài chính cho các doanh nghiệp tham gia cũng như bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của người tiêu dùng.

Trân trọng./.