Trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị trực tiếp quản lý đối tượng tinh giản biên chế để thực hiện mô hình chính quyền địa phương 02 cấp được quy định như thế nào?
Luật sư cho tôi hỏi: Trong quá trình triển khai thực hiện chủ trương đổi mới tổ chức bộ máy hành chính nhà nước nhằm xây dựng mô hình chính quyền địa phương hai cấp theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương, trách nhiệm cụ thể của người đứng đầu các cơ quan, tổ chức, đơn vị trong việc quản lý các đối tượng tinh giản biên chế được pháp luật quy định như thế nào?
MỤC LỤC
Trả lời:
1. Tinh giản biên chế là gì?
Tinh giản biên chế được hiểu là việc đánh giá, phân loại, đưa ra khỏi biên chế những người dôi dư, không đáp ứng yêu cầu công việc, không thể tiếp tục bố trí sắp xếp công tác khác và giải quyết chế độ, chính sách đối với những người thuộc diện tinh giản biên chế.
Theo đó, tinh giản biên chế là một trong những giải pháp quan trọng nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước, thông qua việc loại bỏ khỏi biên chế những đối tượng không đáp ứng được yêu cầu công tác, không còn phù hợp với vị trí việc làm hoặc không thể bố trí sắp xếp lại công việc. Việc tinh giản biên chế là một chủ trương cần thiết nhằm xây dựng một bộ máy nhà nước tinh gọn, hoạt động hiệu lực và hiệu quả. Quá trình này được thực hiện dựa trên các căn cứ pháp lý rõ ràng, giúp loại bỏ những cá nhân không đủ năng lực, dôi dư, đồng thời đảm bảo quyền lợi chính đáng cho những người bị ảnh hưởng. Tinh giản biên chế không chỉ giúp tiết kiệm ngân sách nhà nước mà còn góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, thúc đẩy sự phát triển bền vững của đất nước.
2. Trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị trực tiếp quản lý đối tượng tinh giản biên chế để thực hiện mô hình chính quyền địa phương 02 cấp được quy định như thế nào?
Căn cứ theo Điều 12 Nghị định số 154/2025/NĐ-CP ngày 15/6/2025 của Chính phủ về việc quy định tinh giản biên chế ("Nghị định số 154/2025/NĐ-CP") như sau:
“Điều 12. Trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị trực tiếp quản lý đối tượng tinh giản biên chế
1. Triển khai tinh giản biên chế theo quy định tại Nghị định này.
2. Xây dựng kế hoạch tinh giản biên chế hàng năm theo hướng dẫn của cơ quan quản lý cấp trên.
3. Lập danh sách đối tượng tinh giản biên chế và dự toán số tiền trợ cấp cho từng đối tượng tinh giản biên chế trình cấp có thẩm quyền phê duyệt.
4. Sau khi được cấp có thẩm quyền phê duyệt thì thực hiện giải quyết tinh giản biên chế và chi trả chính sách cho từng đối tượng tinh giản biên chế; đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cho đối tượng hưởng chính sách tinh giản biên chế quy định điểm a khoản 2 Điều 8 Nghị định này.
5. Khi giải quyết tinh giản biên chế không đúng quy định, người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị trực tiếp quản lý đối tượng tinh giản biên chế phải chịu trách nhiệm:
a) Thông báo cho cơ quan bảo hiểm xã hội và các cơ quan có liên quan dừng thanh toán chế độ bảo hiểm xã hội và các chế độ khác cho đối tượng tinh giản biên chế không đúng quy định; chuyển cho cơ quan bảo hiểm xã hội số kinh phí đã chi trả cho người thực hiện tinh giản biên chế trong thời gian hưởng chế độ bảo hiểm xã hội (lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội, kinh phí mua thẻ bảo hiểm y tế);
b) Chịu trách nhiệm thu hồi tiền hưởng chính sách tinh giản biên chế đã cấp cho đối tượng đó;
c) Chi trả cho người đã thực hiện tinh giản biên chế số tiền chênh lệch giữa tiền lương và các chế độ khác theo quy định của pháp luật với chế độ bảo hiểm xã hội đã được hưởng;
d) Xem xét xử lý trách nhiệm các cá nhân có liên quan; đồng thời chịu trách nhiệm theo quy định của pháp luật về việc thực hiện không đúng quy định về tinh giản biên chế.”
Dẫn chiếu đến điểm a khoản 2 Điều 8 Nghị định số 154/2025/NĐ-CP quy định như sau:
“Điều 8. Chính sách thôi việc
…
2. Chính sách thôi việc sau khi đi học nghề
Đối tượng có tuổi đời dưới 45 tuổi, có sức khỏe, tinh thần trách nhiệm và ý thức tổ chức kỷ luật nhưng đang đảm nhận các công việc không phù hợp về trình độ đào tạo, chuyên ngành đào tạo, có nguyện vọng thôi việc thì được cơ quan, tổ chức, đơn vị tạo điều kiện cho đi học nghề trước khi giải quyết thôi việc, tự tìm việc làm mới, được hưởng các chế độ sau:
a) Được hưởng nguyên tiền lương hiện hưởng và được cơ quan, đơn vị đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp (nếu thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm thất nghiệp) trong thời gian đi học nghề, nhưng thời gian hưởng tối đa là 06 tháng.”
Theo đó, trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị trực tiếp quản lý đối tượng tinh giản biên chế trong quá trình thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp không chỉ là nghĩa vụ hành chính mà còn là trách nhiệm pháp lý cụ thể, rõ ràng, toàn diện và có tính ràng buộc cao.
Cụ thể, người đứng đầu có nghĩa vụ chủ động triển khai, lập kế hoạch hằng năm, xây dựng danh sách, dự toán kinh phí, tổ chức thực hiện và bảo đảm chi trả chính sách đúng đối tượng, đúng quy định, bao gồm cả trách nhiệm đóng các loại bảo hiểm bắt buộc như bảo hiểm xã hội, y tế, thất nghiệp cho những trường hợp được tinh giản theo điểm a khoản 2 Điều 8 Nghị định số 154/2025/NĐ-CP.
Đặc biệt, trong trường hợp để xảy ra sai phạm, người đứng đầu không chỉ phải kịp thời thông báo để dừng thanh toán các chế độ sai quy định, chuyển trả lại ngân sách phần kinh phí đã chi sai, thu hồi các khoản đã cấp sai mà còn phải bồi hoàn phần chênh lệch về chế độ và chịu trách nhiệm xử lý các cá nhân liên quan. Trách nhiệm này không dừng ở cấp độ tổ chức nội bộ mà còn có thể kéo theo trách nhiệm pháp lý trước pháp luật.
Những quy định này thể hiện nguyên tắc đề cao vai trò người đứng đầu trong quản lý cán bộ, bảo đảm hiệu lực, hiệu quả của chính sách tinh giản biên chế, đồng thời góp phần ngăn ngừa việc lợi dụng chính sách, bảo vệ tính minh bạch, công bằng và kỷ luật trong việc thực hiện chủ trương sắp xếp tổ chức bộ máy theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương.
Trân trọng./.
