1. Giải thích từ ngữ

Trốn đi nước ngoài hoặc trốn ở lại nước ngoài nhằm chống chính quyền nhân dân được hiểu là những hành vi rời bỏ đất nước Việt nam một cách bất hợp pháp hoặc ra đi hợp pháp nhưng ở lại nước ngoài bất hợp pháp nhằm chống chính quyền nhân dân.

2. Tội danh

“Điều 121. Tội trốn đi nước ngoài hoặc trốn ở lại nước ngoài nhằm chống chính quyền nhân dân

1. Người nào trốn đi nước ngoài hoặc trốn ở lại nước ngoài nhằm chống chính quyền nhân dân, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 12 năm.

2. Phạm tội trong trường hợp đặc biệt nghiêm trọng, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm.

3. Người chuẩn bị phạm tội này, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.”

3. Cấu thành tội phạm

3.1. Khách thể của tội phạm

Tội trốn đi nước ngoài hoặc trốn ở lại nước ngoài nhằm chống chính quyền nhân dân khách thể chung là an ninh đối ngoại, an ninh đối nội và sự ổn định, vững mạnh của Bộ máy Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam. 

3.2. Mặt khách quan của tội phạm

Tội trốn đi nước ngoài hoặc trốn ở lại nước ngoài nhằm chống chính quyền nhân dân là hành vi thể hiện rõ mục đích chống lại chính quyền thông qua việc rời bỏ hoặc không quay trở về lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam cụ thể các hành vi được miêu tả như sau:

- Trốn đi nước ngoài là hành vi của người cố tình rời khỏi lãnh thổ Việt Nam một cách bất hợp pháp với mục đích chống lại chính quyền nhân dân. Người phạm tội có thể sử dụng nhiều thủ đoạn khác nhau để thực hiện hành vi này, chẳng hạn như sử dụng giấy tờ giả mạo để đánh lừa các cơ quan có thẩm quyền, rời đi một cách lén lút, hoặc sử dụng vũ lực, đe dọa những người có trách nhiệm kiểm soát để vượt biên. Ví dụ cụ thể bao gồm việc một người đang sử dụng giấy tờ giả mạo để rời khỏi lãnh thổ và bị phát hiện, bắt giữ hoặc đang dùng vũ lực tấn công nhân viên có thẩm quyền để thực hiện hành vi trốn đi và bị bắt giữ.

Tội phạm này được xem là hoàn thành từ thời điểm người phạm tội thực hiện bất kỳ hành vi nào trong số các hành vi được quy định bởi pháp luật, bất kể họ có thực sự vượt qua biên giới quốc gia hay chưa. Ví dụ: khi một người đang xuất trình giấy tờ giả mạo để trốn đi nước ngoài và bị phát hiện, bắt giữ, hoặc khi họ đang dùng vũ lực tấn công nhân viên có thẩm quyền nhằm trốn ra nước ngoài và bị ngăn chặn.

- Trốn ở lại nước ngoài là hành vi của người đã ra nước ngoài một cách hợp pháp, chẳng hạn như đi công tác, lao động, học tập,... nhưng sau đó trốn không trở về nước khi đã hoàn thành nhiệm vụ hoặc không trở về theo quy định. Người phạm tội có thể ở lại quốc gia mà họ đã đến hoặc tiếp tục trốn sang một nước khác. Hành vi này được coi là hoàn thành từ thời điểm mà người phạm tội đáng lẽ phải trở về nước nhưng từ chối hoặc cố ý ở lại nước ngoài một cách trái phép.

3.3. Mặt chủ quan của tội phạm

Người phạm tội thực hiện tội phạm này với lỗi cố ý trực tiếp. Họ nhận thức rõ hành vi trốn đi nước ngoài hay tội ở lại nước ngoài của tội phạm trên đều nhằm mục đích chống chính quyền nhân dân là nguy hiểm cho xã hội, thấy trước được hậu quả xảy ra nhưng vẫn thực hiện những hành vi phạm tội đó. 

Mục đích của chủ thể thực hiện hành vi phạm tội phải là chống chính quyền nhân dân. Nếu việc trốn ra nước ngoài, trốn ở lại nước ngoài trái phép nhưng không nhằm mục đích chống chính quyền nhân dân mà chỉ để sum họp gia đình hoặc vì mục đích kinh tế,… thì không coi là phạm tội này mà sẽ cấu thành các tội phạm khác Tội vi phạm quy định về xuất cảnh, nhập cảnh; tội ở lại Việt Nam trái phép (Điều 347 Bộ luật Hình sự).

3.4. Chủ thể của tội phạm

Chủ thể của tội trốn đi nước ngoài hoặc ở lại nước ngoài nhằm chống chính quyền nhân dân phải là công dân Việt Nam từ đủ 16 tuổi trở lên và có năng lực trách nhiệm hình sự.

Năng lực trách nhiệm hình sự bao gồm năng lực nhận thức và năng lực làm chủ hành vi. Thiếu một trong hai năng lực này, người đó bị coi là không có năng lực trách nhiệm hình sự hoặc bị hạn chế năng lực chịu trách nhiệm hình sự và được loại trừ trách nhiệm hình sự theo Điều 21 Bộ luật Hình sự.

Trân trọng./.