Bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp là gì? Doanh nghiệp bắt buộc phải mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp không?

Luật sư cho tôi hỏi: Bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp là gì? Pháp luật Việt Nam có những quy định nào về việc mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp? Có những ngành nghề bắt buộc phải mua loại hình bảo hiểm này không?

MỤC LỤC

1. Bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp là gì?

2. Doanh nghiệp bắt buộc phải mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp không?

Trả lời:

1. Bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp là gì?

Bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp được hiểu là loại bảo hiểm có tác dụng bảo vệ doanh nghiệp khi phát sinh kiện tụng hay bồi thường với chi phí cao từ các rủi ro thuộc hoạt động nghề nghiệp.

Vai trò của bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp là bảo vệ các chi phí pháp lý và bồi thường thiệt hại do sơ suất trong quá trình hoạt động nghề nghiệp của doanh nghiệp; dẫn đến các hậu quả ngoài ý muốn.

Loại bảo hiểm này có ưu điểm là chi tiết và toàn diện hơn so với các loại bảo hiểm khác; giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro về tài chính khi phát sinh vấn đề phải đền bù thiệt hại.

2. Doanh nghiệp bắt buộc phải mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp không?

* Đối tượng tham gia gói bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp gồm có:

- Các đối tượng bắt buộc tham gia bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp;

- Các doanh nghiệp, cá nhân, tổ chức có nhu cầu tham gia bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp.

Như vậy, đối với trường hợp doanh nghiệp thì không phải bất kỳ doanh nghiệp nào cũng bắt buộc phải mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp.

* Doanh nghiệp bắt buộc phải mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp:

Các trường hợp doanh nghiệp bắt buộc mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp bao gồm:

- Tổ chức hành nghề luật sư. Căn cứ theo khoản 6 Điều 40 Luật Luật sư 2006 sửa đổi, bổ sung 2012 quy định:

“Điều 40. Nghĩa vụ của tổ chức hành nghề luật sư

…

6. Mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp cho luật sư của tổ chức mình theo quy định của pháp luật về kinh doanh bảo hiểm.”

Như vậy, tổ chức hành nghề luật sư bắt buộc phải mua bảo hiểm cho luật sư của tổ chức mình thông qua hợp đồng bảo hiểm. Trường hợp có sự kiện bảo hiểm phát sinh, người được bảo hiểm có quyền yêu cầu doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm bồi thường theo thỏa thuận trong hợp đồng.

- Doanh nghiệp môi giới bảo hiểm. Doanh nghiệp môi giới bảo hiểm phải mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp cho hoạt động môi giới bảo hiểm tại doanh nghiệp bảo hiểm hoạt động ở Việt Nam theo quy định tại điểm đ khoản 2 Điều 137 Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022.

“Điều 137. Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp môi giới bảo hiểm

...

2. Doanh nghiệp môi giới bảo hiểm có các nghĩa vụ sau đây:

...

đ) Mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp phù hợp với hoạt động môi giới bảo hiểm;”

Theo đó, doanh nghiệp môi giới bảo hiểm bắt buộc mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp để tránh các trường hợp như nhân viên tư vấn sai cho khách hàng lựa chọn sản phẩm bảo hiểm không đủ bảo vệ những rủi ro, tổn thất hoặc lựa chọn doanh nghiệp bảo hiểm không đủ khả năng bồi thường,…

- Doanh nghiệp kiểm toán, chi nhánh doanh nghiệp kiểm toán nước ngoài tại Việt Nam. Theo quy định tại khoản 5 Điều 29 Luật Kiểm toán độc lập 2011, doanh nghiệp kiểm toán, chi nhánh doanh nghiệp kiểm toán nước ngoài tại Việt Nam phải mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp cho kiểm toán viên hành nghề hoặc trích lập quỹ dự phòng rủi ro nghề nghiệp theo quy định của Bộ Tài chính.

“Điều 29. Nghĩa vụ của doanh nghiệp kiểm toán, chi nhánh doanh nghiệp kiểm toán nước ngoài tại Việt Nam

…

5. Mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp cho kiểm toán viên hành nghề hoặc trích lập quỹ dự phòng rủi ro nghề nghiệp theo quy định của Bộ Tài chính.”

- Nhà thầu tư vấn đầu tư xây dựng. Theo quy định tại điểm b khoản 2 Điều 9 Luật Xây dựng 2014, nhà thầu tư vấn mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp tư vấn đầu tư xây dựng đối với công việc khảo sát xây dựng, thiết kế xây dựng của công trình xây dựng từ cấp II trở lên.

“Điều 9. Bảo hiểm trong hoạt động đầu tư xây dựng

…

2. Trách nhiệm mua bảo hiểm bắt buộc trong hoạt động đầu tư xây dựng được quy định như sau:

…

b) Nhà thầu tư vấn mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp tư vấn đầu tư xây dựng đối với công việc khảo sát xây dựng, thiết kế xây dựng của công trình xây dựng từ cấp II trở lên;”

Một số loại bảo hiểm chỉ bảo vệ người mua bảo hiểm khi xảy ra tổn thương về thể chất hoặc tinh thần. Còn bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp sẽ bảo vệ nhà đầu tư khi xảy ra cả những vấn đề về: thiết kế kỹ thuật, thuyết minh, tổng dự toán công trình, thiết kế bản vẽ thi công, dự toán chi tiết, khảo sát ước tính không đủ lượng bê tông cần thiết, kiến trúc công trình xây dựng không đáp ứng được các yêu cầu chức năng,…

- Doanh nghiệp thẩm định giá. Theo quy định tại khoản 1 Điều 4 Thông tư 38/2024/TT-BTC, doanh nghiệp thẩm định giá không mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp thẩm định giá thì phải trích lập dự phòng rủi ro nghề nghiệp với mức trích hằng năm là 1% trên doanh thu dịch vụ thẩm định giá (doanh thu không có thuế giá trị gia tăng), được trích vào cuối năm tài chính và được hạch toán như trường hợp trích lập dự phòng phải trả.

“Điều 4. Trích lập dự phòng rủi ro nghề nghiệp của doanh nghiệp thẩm định giá

1. Doanh nghiệp thẩm định giá không mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp thẩm định giá thì phải trích lập dự phòng rủi ro nghề nghiệp với mức trích hằng năm là 1% trên doanh thu dịch vụ thẩm định giá (doanh thu không có thuế giá trị gia tăng), được trích vào cuối năm tài chính và được hạch toán như trường hợp trích lập dự phòng phải trả.”

- Tổ chức hành nghề công chứng. Tổ chức hành nghề công chứng có nghĩa vụ mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp cho công chứng viên của tổ chức mình theo quy định tại Khoản 5 Điều 33 Luật Công chứng 2014 (khoản 5 Điều 36 Luật Công chứng 2024 có hiệu lực từ ngày 01/7/2025).

“Điều 33. Nghĩa vụ của tổ chức hành nghề công chứng

…

5. Mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp cho công chứng viên của tổ chức mình theo quy định tại Điều 37 của Luật này và bồi thường thiệt hại theo quy định tại Điều 38 của Luật này.”

- Cơ sở và người hành nghề khám bệnh, chữa bệnh.

Theo quy định tại khoản 12 Điều 60 Luật Khám bệnh, chữa bệnh 2023, cơ sở khám bệnh, chữa bệnh (bệnh viện, cơ sở giám định y khoa, phòng khám đa khoa…) và người hành nghề (bác sỹ, y sỹ, điều dưỡng viên, lương y…) phải mua bảo hiểm trách nhiệm trong khám bệnh, chữa bệnh.

“Điều 60. Trách nhiệm của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh

...

12. Mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp trong hoạt động khám bệnh, chữa bệnh theo quy định của Chính phủ. ”

Trân trọng./.