Chất kích thích là gì? Bồi thường thiệt hại do người dùng chất kích thích gây ra được quy định như thế nào?
Luật sư cho tôi hỏi: Giả sử một người tham gia giao thông trong trạng thái sử dụng chất kích thích (có thể là rượu hoặc ma túy) và gây tai nạn làm một người khác bị thương. Trong trường hợp này, người gây tai nạn có phải chịu trách nhiệm bồi thường toàn bộ thiệt hại hay không và có thể yêu cầu bồi thường từ các bên khác (chẳng hạn như nhà sản xuất hoặc cơ quan chức năng) không?
MỤC LỤC
2. Bồi thường thiệt hại do người dùng chất kích thích gây ra
Trả lời:
1. Chất kích thích là gì?
Chất kích thích là một thuật ngữ mang tính tổng hợp, bao gồm nhiều loại hoạt chất làm tăng hoạt động của hệ thần kinh trung ương và cơ thể.
Chất kích thích giúp tăng tốc độ dẫn truyền tín hiệu giữa não và cơ thể. Chúng có thể làm cho một người cảm thấy tỉnh táo, minh mẫn, tự tin hoặc tràn đầy năng lượng.
Chất kích thích bao gồm caffeine, nicotine, amphetamine và cocaine. Liều lượng lớn có thể gây kích thích quá mức, dẫn đến lo lắng, hoảng sợ, co giật, đau đầu, co thắt dạ dày, hung hăng và hoang tưởng. Sử dụng chất kích thích mạnh trong thời gian dài có thể gây tác dụng ngược.
Các chất kích thích phổ biến:
- Các chất dạng amphetamain;
- Caffein;
- Cocaine;
- Ma túy đá;
- Lá khat;
- Nicotine;
- Cathinones tổng hợp.
2. Bồi thường thiệt hại do người dùng chất kích thích gây ra
Căn cứ theo Điều 13 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về bồi thường thiệt hại như sau:
“Điều 13. Bồi thường thiệt hại
Cá nhân, pháp nhân có quyền dân sự bị xâm phạm được bồi thường toàn bộ thiệt hại, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác hoặc luật có quy định khác.”
Trách nhiệm bồi thường thiệt hại của người dùng chất kích thích gây ra được quy định tại Điều 596 Bộ luật Dân sự 2015 như sau:
“ Điều 596. Bồi thường thiệt hại do người dùng chất kích thích gây ra
1. Người do uống rượu hoặc do dùng chất kích thích khác mà lâm vào tình trạng mất khả năng nhận thức và làm chủ hành vi, gây thiệt hại cho người khác thì phải bồi thường.
2. Khi một người cố ý dùng rượu hoặc chất kích thích khác làm cho người khác lâm vào tình trạng mất khả năng nhận thức và làm chủ hành vi mà gây thiệt hại thì phải bồi thường cho người bị thiệt hại.”
Khi người do uống rượu hoặc dùng chất kích thích khác gây ra thiệt hại thì việc bồi thường thiệt hại được xác định theo các trường hợp sau đây:
- Thứ nhất: người gây thiệt hại đã tự mình uống rượu hoặc chất kích thích.
Theo quy định tại khoản 1 Điều 596 Bộ luật dân sự 2015 quy định:
“Điều 596. Bồi thường thiệt hại do người dùng chất kích thích gây ra
1. Người do uống rượu hoặc do dùng chất kích thích khác mà lâm vào tình trạng mất khả năng nhận thức và làm chủ hành vi, gây thiệt hại cho người khác thì phải bồi thường.”
Như vậy, nếu người gây thiệt hại chủ động và tự nguyện trong việc sử dụng rượu hoặc các chất kích thích khác khiến mình lâm vào tình trạng không nhận thức và làm chủ hành vi của mình và dẫn đến những hành động gây thiệt hại đến người khác thì phải chịu trách nhiệm về hậu quả của hành vi đó. Bởi vì, họ đã có lỗi trong việc để mình rơi vào tình trạng không có khả năng nhận thức và làm chủ hành vi.
Trách nhiệm bồi thường thiệt hại do dùng chất kích thích
- Thứ hai: người gây thiệt hại do người khác cố ý dùng rượu hoặc chất kích thích khác.
Căn cứ theo quy định tại khoản 2 Điều 596 Bộ luật Dân sự 2015 quy định:
“Điều 596. Bồi thường thiệt hại do người dùng chất kích thích gây ra
2. Khi một người cố ý dùng rượu hoặc chất kích thích khác làm cho người khác lâm vào tình trạng mất khả năng nhận thức và làm chủ hành vi mà gây thiệt hại thì phải bồi thường cho người bị thiệt hại.”
Như vậy nếu một người có hành vi cố ý để người khác dùng rượu hay các chất kích thích khác khiến cho người này không thể từ chối mà bắt buộc phải sử dụng chất kích thích, với mục đích làm cho họ không nhận thức và làm chủ được hành vi của mình, gây thiệt hại cho người thứ ba thì người có hành vi cố ý cho người khác dùng chất kích thích là người phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại.
3. Trẻ em sử dụng chất kích thích sau đó gây thiệt hại cho người khác có phải bồi thường thiệt hại không?
Căn cứ theo Điều 586 Bộ luật Dân sự 2015 quy định:
“Điều 586. Năng lực chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại của cá nhân
1. Người từ đủ mười tám tuổi trở lên gây thiệt hại thì phải tự bồi thường.
2. Người chưa đủ mười lăm tuổi gây thiệt hại mà còn cha, mẹ thì cha, mẹ phải bồi thường toàn bộ thiệt hại; nếu tài sản của cha, mẹ không đủ để bồi thường mà con chưa thành niên gây thiệt hại có tài sản riêng thì lấy tài sản đó để bồi thường phần còn thiếu, trừ trường hợp quy định tại Điều 599 của Bộ luật này.
Người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi gây thiệt hại thì phải bồi thường bằng tài sản của mình; nếu không đủ tài sản để bồi thường thì cha, mẹ phải bồi thường phần còn thiếu bằng tài sản của mình.
3. Người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi gây thiệt hại mà có người giám hộ thì người giám hộ đó được dùng tài sản của người được giám hộ để bồi thường; nếu người được giám hộ không có tài sản hoặc không đủ tài sản để bồi thường thì người giám hộ phải bồi thường bằng tài sản của mình; nếu người giám hộ chứng minh được mình không có lỗi trong việc giám hộ thì không phải lấy tài sản của mình để bồi thường.”
Như vậy, trẻ em sử dụng chất kích thích sau đó gây thiệt hại cho người khác thì người có trách nhiệm bồi thường thiệt hại được xác định như sau:
- Trường hợp trẻ em chưa đủ 15 tuổi: nếu còn cha, mẹ thì cha, mẹ phải bồi thường toàn bộ thiệt hại. Nếu tài sản của cha, mẹ không đủ để bồi thường mà trẻ này có tài sản riêng thì lấy tài sản đó để bồi thường phần còn thiếu, trừ trường hợp quy định tại Điều 599 của Bộ luật này.
- Trường hợp trẻ em từ đủ 15 tuổi trở lên: phải bồi thường thiệt hại bằng tài sản của mình. Nếu không đủ tài sản để bồi thường thì cha, mẹ phải bồi thường phần còn thiếu bằng tài sản của mình.
Lưu ý: Trường hợp trẻ em này có người giám hộ thì người giám hộ đó được dùng tài sản của trẻ để bồi thường thiệt hại.
Nếu trẻ em không có tài sản hoặc không đủ tài sản để bồi thường thì người giám hộ phải bồi thường bằng tài sản của mình. Người giám hộ chứng minh được mình không có lỗi trong việc giám hộ thì không phải lấy tài sản của mình để bồi thường.
Trong trường hợp một người tham gia giao thông trong trạng thái sử dụng chất kích thích (có thể là rượu hoặc ma túy) và gây tai nạn làm một người khác bị thương thì người gây tai nạn có phải chịu trách nhiệm bồi thường toàn bộ thiệt hại hay không, và có thể yêu cầu bồi thường từ các bên khác (chẳng hạn như nhà sản xuất hoặc cơ quan chức năng)? Câu trả lời làngười gây tai nạn phải chịu trách nhiệm bồi thường toàn bộ thiệt hại đối với người bị hại, bao gồm chi phí điều trị, tổn thất về thu nhập và các thiệt hại khác. Tuy nhiên, người gây tai nạn không thể yêu cầu bồi thường từ các bên khác như nhà sản xuất hay cơ quan chức năng, trừ khi có yếu tố đặc biệt liên quan đến lỗi của những bên này (chẳng hạn như lỗi trong bảo trì đường xá hoặc cung cấp sản phẩm). Trách nhiệm bồi thường chủ yếu thuộc về người gây tai nạn.
Trân trọng./.
