Di chúc có hiệu lực khi nào và hiệu lực đó được kéo dài trong thời hạn bao lâu?
Luật sư cho tôi hỏi: Bố tôi lập di chúc phân chia tài sản nhưng chưa công chứng. Nếu ông qua đời, di chúc này có hiệu lực không? Và hiệu lực đó kéo dài trong bao lâu?
MỤC LỤC
2. Khi nào di chúc có hiệu lực
3. Hiệu lực của di chúc không được công nhận trong trường hợp nào?
4. Di chúc có hiệu lực trong bao lâu
Trả lời:
1. Di chúc là gì?
Căn cứ theo Điều 624 Bộ luật Dân sự 2015 quy định:
“Điều 624. Di chúc
Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết.”
2. Khi nào di chúc có hiệu lực
Căn cứ theo khoản 1 Điều 643 Bộ luật Dân sự 2015 quy định:
“Điều 643. Hiệu lực của di chúc
1. Di chúc có hiệu lực từ thời điểm mở thừa kế.
….”
Trong đó, theo quy định tại khoản 1 Điều 611 Bộ luật Dân sự 2015:
“Điều 611. Thời điểm, địa điểm mở thừa kế
1. Thời điểm mở thừa kế là thời điểm người có tài sản chết. Trường hợp Tòa án tuyên bố một người là đã chết thì thời điểm mở thừa kế là ngày được xác định tại khoản 2 Điều 71 của Bộ luật này.”
Đồng nghĩa, di chúc sẽ có hiệu lực tại thời điểm người để lại di chúc chết.
Kể từ thời điểm này, thì người thừa kế theo di chúc sẽ có quyền cũng như kế thừa các nghĩa vụ mà người chết đã để lại.
Kể từ thời điểm mà người để lại di chúc chết, nếu trường hợp di chúc đó bị thất lạc hoặc bị hư hại đến mức không thể hiện được đầy đủ, toàn bộ những mong muốn của người lập di chúc và cũng không có bằng chứng nào để có thể chứng minh được ý nguyện của người lập di chúc thì sẽ coi như không có di chúc.
3. Hiệu lực của di chúc không được công nhận trong trường hợp nào?
Căn cứ khoản 3, khoản 4 Điều 643 Bộ luật Dân sự 2015 quy định:
“Điều 643. Hiệu lực của di chúc
….
3. Di chúc không có hiệu lực, nếu di sản để lại cho người thừa kế không còn vào thời điểm mở thừa kế; nếu di sản để lại cho người thừa kế chỉ còn một phần thì phần di chúc về phần di sản còn lại vẫn có hiệu lực.
4. Khi di chúc có phần không hợp pháp mà không ảnh hưởng đến hiệu lực của các phần còn lại thì chỉ phần đó không có hiệu lực.
….”
4. Di chúc có hiệu lực trong bao lâu
Căn cứ theo khoản 1 Điều 623 Bộ luật Dân sự 2015 quy định:
“Điều 623. Thời hiệu thừa kế
1. Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản, 10 năm đối với động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế. Hết thời hạn này thì di sản thuộc về người thừa kế đang quản lý di sản đó. Trường hợp không có người thừa kế đang quản lý di sản thì di sản được giải quyết như sau:
a) Di sản thuộc quyền sở hữu của người đang chiếm hữu theo quy định tại Điều 236 của Bộ luật này;
b) Di sản thuộc về Nhà nước, nếu không có người chiếm hữu quy định tại điểm a khoản này.
….”
Theo quy định này, người thừa kế có quyền yêu cầu chia thừa kế với tài sản là bất động sản trong thời hạn 30 năm; với tài sản là động sản trong thời gian 10 năm kể từ khi người để lại di chúc chết. Hết thời hạn này thì di sản sẽ thuộc về người thừa kế đang quản lý di sản đó.
Nếu di chúc để lại bất động sản (nhà, đất, tài sản gắn liền với đất…) cho người khác thì sẽ có thời hạn 30 năm để chia thừa kế và nếu di chúc để lại động sản (xe ô tô, tàu, thuyền…) thì người thừa kế sẽ có thời hạn 10 năm để yêu cầu chia thừa kế.
Nếu hết thời hạn này mà có người thừa kế đang quản lý di sản thì di sản sẽ thuộc về người quản lý. Nếu không còn người thừa kế thì di sản sẽ thuộc về người đang chiếm hữu; nếu không có người chiếm hữu thì di sản sẽ thuộc về Nhà nước.
Trả lời câu hỏi: Di chúc có hiệu lực từ thời điểm bố bạn qua đời, miễn là hợp pháp (được lập minh mẫn, không bị ép buộc, đúng quy định). Việc chưa công chứng không làm mất hiệu lực, nhưng có thể gây khó khăn nếu có tranh chấp. Hiệu lực di chúc kéo dài cho đến khi tài sản được chia xong hoặc bị tòa án hủy bỏ. Thời hạn khởi kiện về thừa kế là 30 năm với bất động sản, 10 năm với động sản.
Trân trọng./.
