Người lập di chúc có quyền sửa đổi, bổ sung, thay thế, hủy bỏ di chúc đã được lập không?
Luật sư cho tôi hỏi: Nếu tôi bị ép buộc hoặc lừa dối khi lập di chúc, thì tôi có quyền sửa đổi, bổ sung, thay thế, hủy bỏ di chúc đã được lập không và có cách nào để bảo vệ quyền lợi của mình?
MỤC LỤC
2. Quyền của người lập di chúc
3. Người lập di chúc có quyền sửa đổi, bổ sung, thay thế, hủy bỏ di chúc đã được lập không?
Trả lời:
1. Di chúc là gì?
Căn cứ theo Điều 624 Bộ luật Dân sự 2015 quy định:
“Điều 624. Di chúc
Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết.”
Căn cứ theo đó có thể hiểu rằng người lập di chúc là người thể hiện ý chí của mình nhằm định đoạt tài sản và quyền tài sản thuộc sở hữu của mình sau khi chết bằng việc lập di chúc bằng văn bản. Người lập di chúc phải là người đã thành niên có năng lực hành vi dân sự, chủ sở hữu những tài sản và quyền tài sản thuộc sở hữu của người đó theo quy định của pháp luật.
Ngoài ra, pháp luật còn có quy định đối với người lập di chúc đó là họ sẽ chỉ định một hoặc nhiều người trong di chúc và cho họ hưởng một phần hoặc toàn bộ tài sản của mình. Nếu trong di chúc có nhiều người, mỗi người được hưởng bao nhiêu phụ thuộc vào ý chí của người có tài sản. Người có tài sản thể hiện ý chí của mình, nhưng ý chí đó có được thực hiện hay không phụ thuộc vào hình thức biểu lộ ý chí.
2. Quyền của người lập di chúc
Căn cứ theo Điều 626 Bộ luật Dân sự 2015 quy định:
“Điều 626. Quyền của người lập di chúc
Người lập di chúc có quyền sau đây:
1. Chỉ định người thừa kế; truất quyền hưởng di sản của người thừa kế.
2. Phân định phần di sản cho từng người thừa kế.
3. Dành một phần tài sản trong khối di sản để di tặng, thờ cúng.
4. Giao nghĩa vụ cho người thừa kế.
5. Chỉ định người giữ di chúc, người quản lý di sản, người phân chia di sản.”
Trường hợp người lập di chúc có năng lực hành vi một phần ( từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi) khi lập di chúc phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý. Những người ở độ tuổi này thường chưa nhận thức đầy đủ hậu quả của hành vi lập di chúc, vì vậy, pháp luật quy định cần phải có sự kiểm soát của người đại diện hoặc người giám hộ.
Người lập di chúc phải hoàn toàn tự nguyện. Tự nguyện theo nghĩa khái quát là việc thực hiện theo ý mình, do mình mong muốn, không phụ thuộc vào bất cứ một chủ thể nào khác. Về mặt bản chất, tự nguyện của người lập di chúc là sự thống nhất giữa ý chí và bày tỏ ý chí của họ. Sự thống nhất trên chính là sự thống nhất giữa mong muốn chủ quan, mong muốn bên trong của người lập di chúc với hình thức thể hiện ra bên ngoài sự mong muốn đó.
3. Người lập di chúc có quyền sửa đổi, bổ sung, thay thế, hủy bỏ di chúc đã được lập không?
Căn cứ Theo Điều 629 Bộ luật Dân sự 2015 quy định:
“Điều 629. Di chúc miệng
1. Trường hợp tính mạng một người bị cái chết đe dọa và không thể lập di chúc bằng văn bản thì có thể lập di chúc miệng.
2. Sau 03 tháng, kể từ thời điểm di chúc miệng mà người lập di chúc còn sống, minh mẫn, sáng suốt thì di chúc miệng mặc nhiên bị hủy bỏ.”
Căn cứ Theo Điều 640 Bộ luật Dân sự 2015 quy định:
“Điều 640. Sửa đổi, bổ sung, thay thế, hủy bỏ di chúc
1. Người lập di chúc có thể sửa đổi, bổ sung, thay thế, hủy bỏ di chúc đã lập vào bất cứ lúc nào.
2. Trường hợp người lập di chúc bổ sung di chúc thì di chúc đã lập và phần bổ sung có hiệu lực pháp luật như nhau; nếu một phần của di chúc đã lập và phần bổ sung mâu thuẫn nhau thì chỉ phần bổ sung có hiệu lực pháp luật.
3. Trường hợp người lập di chúc thay thế di chúc bằng di chúc mới thì di chúc trước bị hủy bỏ.”
Từ các quy định nêu trên thì việc hủy bỏ di chúc được thực hiện trong các trường hợp sau:
(i) Đối với di chúc miệng thì sau 03 tháng, kể từ thời điểm di chúc miệng mà người lập di chúc còn sống, minh mẫn, sáng suốt thì di chúc miệng mặc nhiên bị hủy bỏ.
(ii) Các di chúc bằng văn bản, người lập di chúc có quyền hủy bỏ di chúc đã lập vào bất cứ lúc nào.
(iii) Trường hợp người lập di chúc thay thế di chúc bằng di chúc mới thì di chúc trước bị hủy bỏ.
Trường hợp nếu bạn bị ép buộc hoặc lừa dối khi lập di chúc, bạn hoàn toàn có quyền sửa đổi, bổ sung, thay thế hoặc hủy bỏ di chúc để đảm bảo ý chí thực sự của mình. Để bảo vệ quyền lợi, bạn có thể:
- Lập di chúc mới với nội dung chính xác theo mong muốn và đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật. Hủy bỏ di chúc cũ, có thể bằng văn bản hoặc hành động cụ thể như tiêu hủy.
- Nhờ luật sư hoặc công chứng viên tư vấn và chứng thực di chúc mới để tránh tranh chấp. Báo cơ quan có thẩm quyền nếu bị ép buộc, lừa dối để yêu cầu tuyên bố di chúc cũ vô hiệu.
Trân trọng./.
