Quyền dân sự được xác lập từ các căn cứ nào? Bảo vệ quyền dân sự gồm các phương thức nào theo quy định của pháp luật?

Luật sư cho tôi hỏi: Tôi có một vấn đề cần được tư vấn. Tôi có một mảnh đất nhưng hiện đang gặp tranh chấp với hàng xóm về ranh giới đất đai. Tôi muốn biết các phương thức bảo vệ quyền sở hữu đất của mình, những căn cứ pháp lý nào để xác lập quyền sở hữu và việc bảo vệ quyền này thông qua cơ quan có thẩm quyền sẽ được pháp luật quy định như thế nào? Rất mong nhận được sự tư vấn từ Luật sư. Xin cảm ơn!

Trả lời:

1. Quyền dân sự được xác lập từ các căn cứ nào?

Theo Điều 8 Bộ luật Dân sự 2015 quy định:

“Điều 8. Căn cứ xác lập quyền dân sự

Quyền dân sự được xác lập từ các căn cứ sau đây:

1. Hợp đồng.

2. Hành vi pháp lý đơn phương.

3. Quyết định của Tòa án, cơ quan có thẩm quyền khác theo quy định của luật.

4. Kết quả của lao động, sản xuất, kinh doanh; kết quả của hoạt động sáng tạo ra đối tượng quyền sở hữu trí tuệ.

5. Chiếm hữu tài sản.

6. Sử dụng tài sản, được lợi về tài sản không có căn cứ pháp luật.

7. Bị thiệt hại do hành vi trái pháp luật.

8. Thực hiện công việc không có ủy quyền.

9. Căn cứ khác do pháp luật quy định.”

Như vậy, quyền dân sự được xác lập dựa trên nhiều căn cứ pháp lý khác nhau, bao gồm hợp đồng, hành vi pháp lý đơn phương, quyết định của Tòa án và các cơ quan có thẩm quyền, cũng như kết quả từ lao động, sản xuất, kinh doanh và sáng tạo. Ngoài ra, quyền dân sự còn có thể phát sinh từ việc chiếm hữu và sử dụng tài sản, chịu thiệt hại do hành vi trái pháp luật, thực hiện công việc không có ủy quyền và các căn cứ khác do pháp luật quy định. Điều này cho thấy sự đa dạng và toàn diện trong việc xác lập quyền dân sự theo quy định của pháp luật.

2. Bảo vệ quyền dân sự gồm các phương thức nào?

Căn cứ Điều 11 Bộ luật Dân sự 2015 quy định các phương thức bảo vệ quyền dân sự:

“Điều 11. Các phương thức bảo vệ quyền dân sự

Khi quyền dân sự của cá nhân, pháp nhân bị xâm phạm thì chủ thể đó có quyền tự bảo vệ theo quy định của Bộ luật này, luật khác có liên quan hoặc yêu cầu cơ quan, tổ chức có thẩm quyền:

1. Công nhận, tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm quyền dân sự của mình.

2. Buộc chấm dứt hành vi xâm phạm.

3. Buộc xin lỗi, cải chính công khai.

4. Buộc thực hiện nghĩa vụ.

5. Buộc bồi thường thiệt hại.

6. Hủy quyết định cá biệt trái pháp luật của cơ quan, tổ chức, người có thẩm quyền.

7. Yêu cầu khác theo quy định của luật.”

Như vậy, khi quyền dân sự của cá nhân hoặc pháp nhân bị xâm phạm, họ có quyền tự bảo vệ theo quy định của pháp luật hoặc yêu cầu các cơ quan, tổ chức có thẩm quyền bảo vệ quyền lợi của mình. Các phương thức bảo vệ bao gồm: yêu cầu công nhận, tôn trọng, bảo vệ quyền dân sự; buộc chấm dứt hành vi xâm phạm; yêu cầu xin lỗi, cải chính công khai; buộc thực hiện nghĩa vụ hoặc bồi thường thiệt hại; hủy các quyết định trái pháp luật và các yêu cầu khác theo quy định của pháp luật. Điều này đảm bảo quyền dân sự được bảo vệ toàn diện và hiệu quả.

Bảo vệ quyền dân sự thông qua cơ quan có thẩm quyền theo quy định của pháp luật theo Điều 14 Bộ luật Dân sự 2015 quy định:

“Điều 14. Bảo vệ quyền dân sự thông qua cơ quan có thẩm quyền

1. Tòa án, cơ quan có thẩm quyền khác có trách nhiệm tôn trọng, bảo vệ quyền dân sự của cá nhân, pháp nhân.

Trường hợp quyền dân sự bị xâm phạm hoặc có tranh chấp thì việc bảo vệ quyền được thực hiện theo pháp luật tố tụng tại Tòa án hoặc trọng tài.

Việc bảo vệ quyền dân sự theo thủ tục hành chính được thực hiện trong trường hợp luật quy định. Quyết định giải quyết vụ việc theo thủ tục hành chính có thể được xem xét lại tại Tòa án.

2. Tòa án không được từ chối giải quyết vụ, việc dân sự vì lý do chưa có điều luật để áp dụng; trong trường hợp này, quy định tại Điều 5 và Điều 6 của Bộ luật này được áp dụng.”

3. Khi thực hiện quyền dân sự sẽ bị giới hạn những việc gì theo quy định của pháp luật?

Tại Điều 10 Bộ luật Dân sự 2015 quy định cụ thể:

“Điều 10. Giới hạn việc thực hiện quyền dân sự

1. Cá nhân, pháp nhân không được lạm dụng quyền dân sự của mình gây thiệt hại cho người khác, để vi phạm nghĩa vụ của mình hoặc thực hiện mục đích khác trái pháp luật.

2. Trường hợp cá nhân, pháp nhân không tuân thủ quy định tại khoản 1 Điều này thì Tòa án hoặc cơ quan có thẩm quyền khác căn cứ vào tính chất, hậu quả của hành vi vi phạm mà có thể không bảo vệ một phần hoặc toàn bộ quyền của họ, buộc bồi thường nếu gây thiệt hại và có thể áp dụng chế tài khác do luật quy định.”

Theo đó, cá nhân và pháp nhân không được lạm dụng quyền dân sự của mình để gây thiệt hại cho người khác, vi phạm nghĩa vụ của mình, hoặc theo đuổi các mục đích trái pháp luật. Trong trường hợp cá nhân hoặc pháp nhân vi phạm quy định này, Tòa án hoặc cơ quan có thẩm quyền sẽ dựa trên tính chất và hậu quả của hành vi vi phạm để quyết định không bảo vệ một phần hoặc toàn bộ quyền của họ, yêu cầu bồi thường thiệt hại nếu có và áp dụng các chế tài khác theo quy định của pháp luật.

Trân trọng./.