1. Giải thích từ ngữ

Chiếm đoạt, mua bán, tiêu hủy con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức được hiểu là hành vi chiếm đoạt, mua bán, tiêu hủy trái phép con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức không thuộc tài liệu bí mật Nhà nước hoặc bí mật công tác bằng bất kỳ phương thức, thủ đoạn nào.

2. Tội danh

“Điều 342. Tội chiếm đoạt, mua bán, tiêu hủy con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức

1. Người nào chiếm đoạt, mua bán hoặc tiêu hủy trái phép con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức không thuộc tài liệu bí mật nhà nước hoặc bí mật công tác, thì bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 05 năm:

a) Có tổ chức;

b) Thu lợi bất chính 10.000.000 đồng trở lên;

c) Để thực hiện hành vi trái pháp luật;

d) Tái phạm nguy hiểm.

3. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”

3. Cấu thành tội phạm

3.1. Khách thể của tội phạm

Khách thể của tội phạm là hoạt động bình thường của cơ quan nhà nước, tổ chức xã hôi trong lĩnh vực quản lý hành chính Nhà nước về sự an toàn, nguyên vẹn của con dấu, tài liệu hoặc giấy tờ khác của cơ quan Nhà nước, tổ chức xã hội. Đối tượng tác động là con dấu, tài liệu, giấy tờ của cơ quan Nhà nước, tổ chức xã hội bị chiếm đoạt, mua bán, tiêu huỷ phải là các tài liệu có nội dung mà người phạm tội quan tâm.

3.2. Mặt khách quan của tội phạm

Hành vi khách quan:

• Chiếm đoạt con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức: Hành vi chiếm đoạt con dấu hoặc tài liệu của cơ quan, tổ chức xảy ra khi một cá nhân lấy hoặc giữ con dấu, tài liệu mà không có sự đồng ý hợp pháp của cơ quan hoặc tổ chức đó. Hành vi này được thực hiện nhằm sử dụng con dấu hoặc tài liệu trái pháp luật, chẳng hạn như để giả mạo các giấy tờ hoặc thực hiện các giao dịch không hợp pháp. Ví dụ: Một người không có quyền lấy cắp con dấu của cơ quan nhà nước từ văn phòng và giữ lại để làm giả các giấy tờ chính thức, nhằm mục đích lừa đảo hoặc thực hiện các giao dịch tài chính không hợp pháp.
• Mua bán con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức: Hành vi mua bán con dấu hoặc tài liệu của cơ quan, tổ chức bao gồm việc thực hiện giao dịch mua bán các con dấu hoặc tài liệu chính thức một cách trái pháp luật. Hành vi này có thể bao gồm việc trao đổi con dấu, tài liệu với tiền bạc hoặc các tài sản khác, nhằm thu lợi bất chính hoặc sử dụng con dấu, tài liệu vào mục đích không hợp pháp. Ví dụ: Một người bán giấy chứng nhận giả của cơ quan giáo dục cho những cá nhân cần dùng tài liệu giả để xin việc hoặc thi tuyển, hoặc mua con dấu của cơ quan nhà nước từ một đối tượng không có quyền bán.
• Tiêu hủy con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức: Hành vi tiêu hủy con dấu hoặc tài liệu của cơ quan, tổ chức bao gồm việc phá hủy, làm hỏng hoặc tiêu diệt các con dấu và tài liệu để làm mất tác dụng của chúng. Hành vi này nhằm xóa bỏ chứng cứ hoặc ngăn cản việc sử dụng các con dấu và tài liệu trong các hoạt động chính thức. Ví dụ: Một nhân viên của cơ quan nhà nước tiêu hủy các tài liệu quan trọng liên quan đến một cuộc điều tra nội bộ để ngăn chặn việc tiếp tục điều tra hoặc làm hỏng con dấu của cơ quan nhằm tránh bị phát hiện trong các hoạt động lừa đảo.

Hậu quả:

• Thiệt hại về tài sản: Gây thiệt hại cho tài sản của cơ quan, tổ chức như mất mát con dấu, tài liệu quan trọng.
• Ảnh hưởng đến hoạt động quản lý hành chính: Làm rối loạn hoạt động quản lý hành chính của cơ quan, tổ chức, gây khó khăn trong công tác quản lý và thực hiện chức năng.
• Suy giảm lòng tin: Làm giảm niềm tin của công chúng vào sự minh bạch và chính xác của các cơ quan, tổ chức nhà nước.

Hành vi chiếm đoạt, mua bán, tiêu hủy con dấu, tài liệu dẫn trực tiếp đến các hậu quả như thiệt hại về tài sản, ảnh hưởng đến hoạt động quản lý hành chính và sự suy giảm lòng tin. Mối quan hệ nhân quả này thể hiện rõ ràng qua sự tác động của hành vi đến các kết quả tiêu cực nêu trên.

3.3. Mặt chủ quan của tội phạm

Lỗi của người phạm tội: Là lỗi cố ý trực tiếp. Người phạm tội thực hiện hành vi chiếm đoạt, mua bán hoặc tiêu hủy con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức với ý thức rõ ràng về tính trái pháp luật của hành vi và mong muốn hoặc chấp nhận hậu quả do hành vi của mình gây ra. Họ thực hiện hành vi đó với mục đích cụ thể và nhận thức rằng hành động của mình sẽ dẫn đến hậu quả tiêu cực.

Động cơ phạm tội có thể bao gồm:

• Vụ lợi cá nhân: Muốn đạt được lợi ích tài chính hoặc lợi ích khác bất hợp pháp thông qua việc mua bán con dấu hoặc tài liệu giả.
• Tránh né trách nhiệm: Tiêu hủy tài liệu để xóa dấu vết, trốn tránh trách nhiệm pháp lý hoặc điều tra.
• Thực hiện các hành vi trái pháp luật khác: Sử dụng con dấu hoặc tài liệu chiếm đoạt để thực hiện các giao dịch hoặc hành vi lừa đảo.

Mục đích phạm tội thường là để thu lợi bất chính, lừa đảo hoặc tránh né trách nhiệm. Người phạm tội có thể có ý định cụ thể như chiếm đoạt tài sản thông qua việc sử dụng con dấu, tài liệu giả mạo hoặc tiêu hủy tài liệu để làm mất dấu vết của các hành vi phạm tội khác.

3.4. Chủ thể của tội phạm

Chủ thể của tội chiếm đoạt, mua bán, tiêu hủy con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức là bất kỳ cá nhân nào từ đủ 16 tuổi trở lên và có năng lực trách nhiệm hình sự. Điều này có nghĩa là bất kỳ ai, không phân biệt chức vụ hay nghề nghiệp, đều có thể thực hiện hành vi này nếu họ có đủ nhận thức và khả năng chịu trách nhiệm về hành vi của mình.

Trân trọng./.