1. Giải thích từ ngữ

Sử dụng thông tin nội bộ để mua bán chứng khoán được hiểu là hành vi mà một cá nhân hoặc tổ chức sử dụng thông tin nội bộ chưa được công khai ví dụ như báo cáo tài chính, kế hoạch sáp nhập, mua lại, thay đổi lớn trong quản lý, hoặc các thông tin khác có thể tác động đến giá trị của công ty liên quan đến một công ty để thực hiện các giao dịch mua hoặc bán chứng khoán của công ty đó.

2. Tội danh

“Điều 209. Tội cố ý công bố thông tin sai lệch hoặc che giấu thông tin trong hoạt động chứng khoán

1. Người nào cố ý công bố thông tin sai lệch hoặc che giấu thông tin trong hoạt động chào bán, niêm yết, giao dịch, hoạt động kinh doanh chứng khoán, tổ chức thị trường, đăng ký, lưu ký, bù trừ hoặc thanh toán chứng khoán thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm:

a) Gây thiệt hại cho nhà đầu tư từ 1.000.000.000 đồng đến dưới 3.000.000.000 đồng;

b) Thu lợi bất chính từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng;

c) Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi công bố thông tin sai lệch hoặc che giấu thông tin trong hoạt động chứng khoán hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 500.000.000 đồng đến 2.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:

a) Có tổ chức;

b) Thu lợi bất chính 1.000.000.000 đồng trở lên;

c) Gây thiệt hại cho nhà đầu tư 3.000.000.000 đồng trở lên;

d) Tái phạm nguy hiểm.

3. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

4. Pháp nhân thương mại phạm tội quy định tại Điều này, thì bị phạt như sau:

a) Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 1 Điều này, thì bị phạt tiền từ 500.000.000 đồng đến 2.000.000.000 đồng;

b) Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 2 Điều này, thì bị phạt tiền từ 2.000.000.000 đồng đến 5.000.000.000 đồng;

c) Pháp nhân thương mại còn có thể bị cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định hoặc cấm huy động vốn từ 01 năm đến 03 năm.”

3. Cấu thành tội phạm

3.1. Khách thể của tội phạm

Hành vi sử dụng thông tin nội bộ để thực hiện giao dịch chứng khoán vi phạm quy định quản lý chứng khoán của Nhà nước và gây thất thoát cho lợi ích hợp pháp của công ty mở cửa sàn giao dịch cổ phiếu và quỹ đại chúng.

3.2. Mặt khách quan của tội phạm

Tội sử dụng thông tin nội bộ để mua bán chứng khoán bao gồm các hành vi sau đây:

- Sử dụng thông tin nội bộ để mua bán chứng khoán, tức là hành vi phân tích và tổng hợp thông tin đã biết để thực hiện giao dịch chứng khoán với mục tiêu thu lợi ích cá nhân.

- Tiết lộ hoặc cung cấp thông tin nội bộ cho người khác để họ thực hiện giao dịch chứng khoán, bao gồm việc truyền đạt thông tin qua lời nói, giới thiệu, ghi chép, sao chép, hoặc không tuân theo quy định về quản lý, bảo quản và lưu trữ tài liệu liên quan đến thông tin nội bộ nhằm mục đích để người khác biết về nội dung của thông tin nội bộ.

- Tư vấn cho người khác về việc mua bán chứng khoán, bằng cách sử dụng lời khuyên hoặc thuyết phục họ thực hiện giao dịch chứng khoán.

Thông tin nội bộ, được quy định trong đoạn này, đề cập đến các thông tin liên quan đến hoạt động của công ty đại chúng hoặc quỹ đại chúng, mà nếu được công bố có thể ảnh hưởng đáng kể đến giá cổ phiếu của công ty đại chúng hoặc quỹ đại chúng đó. Công ty đại chúng có thể thuộc vào một trong ba loại hình sau: Công ty đã tiến hành chào bán cổ phiếu ra công chúng; Công ty có cổ phiếu được niêm yết tại sở giao dịch chứng khoán hoặc trung tâm giao dịch chứng khoán; Công ty có cổ phiếu mà ít nhất một trăm nhà đầu tư sở hữu, không bao gồm nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp và có vốn điều lệ từ 10 tỷ đồng Việt Nam trở lên. Quỹ đại chúng là quỹ đầu tư chứng khoán thực hiện chào bán chứng chỉ quỹ ra công chúng.

Các hành vi nêu trên sẽ chịu trách nhiệm hình sự chỉ khi gây ra lợi ích bất chính từ 300.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng hoặc gây thiệt hại cho nhà đầu tư từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.500.000.000 đồng.

Sau khi có được thông tin nội bộ, người vi phạm thực hiện các giao dịch chứng khoán như mua, bán hoặc đề nghị mua bán chứng khoán của công ty đó. Việc giao dịch này phải dựa trên thông tin nội bộ mà họ biết trước khi thông tin này được công khai trên thị trường.

Hành vi giao dịch có thể bao gồm việc trực tiếp thực hiện giao dịch hoặc chỉ đạo người khác thực hiện giao dịch thay mặt họ.

Mối quan hệ giữa hành vi và kết quả: Hành vi sử dụng thông tin nội bộ phải có mối liên hệ trực tiếp với giao dịch chứng khoán và tạo ra lợi thế không công bằng cho người vi phạm. Điều này có nghĩa là giao dịch được thực hiện sẽ tạo ra lợi nhuận (hoặc tránh thiệt hại) mà người bình thường không thể có được do không có thông tin nội bộ.

3.3. Mặt chủ quan của tội phạm

Người phạm tội thực hiện tội phạm với lỗi cố ý, có thể là cố ý trực tiếp hoặc cố ý gián tiếp. Tức là người phạm tội hoàn toàn nhận thức được hành vi của mình là hành vi không được phép nhưng vẫn muốn thực hiện hành vi đó và mong muốn hậu quả xảy ra hoặc dù không mong muốn nhưng vẫn có ý thức bỏ mặc cho hậu quả xảy ra.

Động cơ và mục đích không phải dấu hiệu bắt buộc của tội phạm. Thông thường người phạm tội này đều vì vụ lợi.

3.4. Chủ thể của tội phạm

- Đối với người phạm tội:

+ Chủ thể của tội phạm này có thể là bất kỳ người nào từ đủ 16 tuổi trở lên theo Điều 12 Bộ luật Hình sự và có đầy đủ năng lực trách nhiệm hình sự theo Điều 21 Bộ luật Hình sự.

+ Tuy nhiên, chủ thể của tội phạm này phải là những người tham gia vào hoạt động chứng khoán, thường là người làm việc trong các công ty chứng khoán mới có thể thực hiện hành vi sử dụng thông tin nội bộ để mua bán chứng khoán, còn những người khác có thể bằng nhiều thủ đoạn để biết được thông tin liên quan đến công ty đại chúng hoặc quỹ đại chúng chưa được công bố.

- Đối với pháp nhân thương mại phạm tội:

+ Cũng như đối với các tội phạm khác mà pháp nhân thương mại phải chịu trách nhiệm hình sự, pháp nhân thương mại phải là pháp nhân có mục tiêu chính là tìm kiếm lợi nhuận và lợi nhuận được chia cho các thành viên. Pháp nhân thương mại bao gồm: doanh nghiệp và các tổ chức kinh tế khác.

+ Một tổ chức được công nhận là pháp nhân khi có đủ các điều kiện: được thành lập theo quy định của Bộ luật Dân sự, luật khác có liên quan; có cơ cấu tổ chức theo quy định tại Điều 83 của Bộ luật Dân sự 2015; có tài sản độc lập với cá nhân, pháp nhân khác và tự chịu trách nhiệm bằng tài sản của mình; nhân danh mình tham gia quan hệ pháp luật một cách độc lập.

Trân trọng./.