1. Giải thích từ ngữ

Vi phạm quy định về an toàn thực phẩm được hiểu là hành vi chế biến, cung cấp hoặc bán thực phẩm mà biết rõ là thực phẩm không đáp ứng tiêu chuẩn vệ sinh an toàn gây thiệt hại cho tính mạng hoặc gây thiệt hại nghiêm trọng cho sức khỏe của người tiêu dùng.

2. Tội danh

“Điều 317. Tội vi phạm quy định về an toàn thực phẩm

1. Người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây vi phạm quy định về an toàn thực phẩm, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:

a) Sử dụng chất, hóa chất, kháng sinh, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, phụ gia thực phẩm hoặc chất hỗ trợ chế biến thực phẩm mà biết là cấm sử dụng hoặc ngoài danh mục được phép sử dụng trong sản xuất thực phẩm mà sản phẩm trị giá từ 10.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về một trong các hành vi quy định tại Điều này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm;

b) Sử dụng động vật chết do bệnh, dịch bệnh hoặc động vật bị tiêu hủy theo quy định của pháp luật để chế biến thực phẩm hoặc cung cấp, bán thực phẩm mà biết là có nguồn gốc từ động vật chết do bệnh, dịch bệnh hoặc động vật bị tiêu hủy mà sản phẩm trị giá từ 10.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về một trong các hành vi quy định tại Điều này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm;

c) Sử dụng chất, hóa chất, kháng sinh, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, phụ gia thực phẩm hoặc chất hỗ trợ chế biến thực phẩm mà biết là chưa được phép sử dụng hoặc chưa được phép lưu hành tại Việt Nam trong sản xuất thực phẩm mà sản phẩm trị giá từ 100.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng hoặc sản phẩm trị giá từ 50.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng nhưng đã bị xử phạt vi phạm hành chính về một trong các hành vi quy định tại Điều này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm;

d) Nhập khẩu, cung cấp hoặc bán thực phẩm mà biết là có sử dụng chất, hóa chất, phụ gia thực phẩm hoặc chất hỗ trợ chế biến thực phẩm cấm sử dụng hoặc ngoài danh mục được phép sử dụng trị giá từ 10.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng hoặc thu lợi bất chính từ 5.000.000 đồng đến dưới 20.000.000 đồng hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về một trong các hành vi quy định tại Điều này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm;

đ) Nhập khẩu, cung cấp hoặc bán thực phẩm mà biết là có sử dụng chất, hóa chất, phụ gia thực phẩm hoặc chất hỗ trợ chế biến thực phẩm chưa được phép sử dụng hoặc chưa được phép lưu hành tại Việt Nam trị giá từ 100.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng hoặc thu lợi bất chính từ 50.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng; thực phẩm trị giá từ 50.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng hoặc thu lợi bất chính từ 20.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng nhưng đã bị xử phạt vi phạm hành chính về một trong các hành vi quy định tại Điều này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm;

e) Thực hiện một trong các hành vi quy định tại các điểm từ điểm a đến điểm đ khoản này hoặc chế biến, cung cấp, bán thực phẩm mà biết là thực phẩm không bảo đảm quy chuẩn kỹ thuật, quy định về an toàn thực phẩm gây ngộ độc ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của từ 05 người đến 20 người hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 03 năm đến 07 năm:

a) Có tổ chức;

b) Làm chết người;

c) Gây ngộ độc ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của từ 21 người đến 100 người;

d) Gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;

đ) Gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%;

e) Thực phẩm có sử dụng chất, hóa chất, kháng sinh, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, phụ gia thực phẩm hoặc chất hỗ trợ chế biến thực phẩm cấm sử dụng hoặc ngoài danh mục được phép sử dụng trị giá từ 100.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng hoặc thu lợi bất chính từ 20.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng;

g) Thực phẩm có sử dụng nguyên liệu là động vật chết do bệnh, dịch bệnh hoặc động vật bị tiêu hủy trị giá từ 100.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng;

h) Thực phẩm có sử dụng chất, hóa chất, kháng sinh, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, phụ gia thực phẩm hoặc chất hỗ trợ chế biến thực phẩm chưa được phép sử dụng hoặc chưa được phép lưu hành tại Việt Nam trị giá từ 300.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng hoặc thu lợi bất chính từ 100.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng;

i) Tái phạm nguy hiểm.

3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:

a) Làm chết 02 người;

b) Gây ngộ độc ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của từ 101 người đến 200 người;

c) Gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 122% đến 200%;

d) Thực phẩm có sử dụng chất, hóa chất, kháng sinh, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, phụ gia thực phẩm hoặc chất hỗ trợ chế biến thực phẩm cấm sử dụng hoặc ngoài danh mục được phép sử dụng trị giá từ 300.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng hoặc thu lợi bất chính từ 100.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng;

đ) Thực phẩm có sử dụng nguyên liệu là động vật chết do bệnh, dịch bệnh hoặc động vật bị tiêu hủy trị giá từ 300.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;

e) Thực phẩm có sử dụng chất, hóa chất, kháng sinh, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, phụ gia thực phẩm hoặc chất hỗ trợ chế biến thực phẩm chưa được phép sử dụng hoặc chưa được phép lưu hành tại Việt Nam trị giá từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng hoặc thu lợi bất chính từ 200.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng.

4. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm:

a) Làm chết 03 người trở lên;

b) Gây ngộ độc ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của 201 người trở lên;

c) Gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 201% trở lên;

d) Thực phẩm có sử dụng chất, hóa chất, kháng sinh, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, phụ gia thực phẩm hoặc chất hỗ trợ chế biến thực phẩm cấm sử dụng hoặc ngoài danh mục được phép sử dụng trị giá 500.000.000 đồng trở lên hoặc thu lợi bất chính 300.000.000 đồng trở lên;

đ) Thực phẩm có sử dụng nguyên liệu là động vật chết do bệnh, dịch bệnh hoặc động vật bị tiêu hủy trị giá 500.000.000 đồng trở lên;

e) Thực phẩm có sử dụng chất, hóa chất, kháng sinh, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, phụ gia thực phẩm hoặc chất hỗ trợ chế biến thực phẩm chưa được phép sử dụng hoặc chưa được phép lưu hành tại Việt Nam trị giá 1.000.000.000 đồng trở lên hoặc thu lợi bất chính 500.000.000 đồng trở lên.

5. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”

3. Cấu thành tội phạm

3.1. Khách thể của tội phạm

Tội phạm xâm phạm vào những quy định của Nhà nước về vệ sinh thực phẩm. Nhà nước ban hành các quy định về vệ sinh, an toàn thực phẩm nhằm bảo vệ sức khỏe, tính mạng cho nhân dân vì thực phẩm là nhu cầu thiết yếu của nhân dân, nó liên quan trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng,tính mạng, sức khỏe của mỗi người tiêu dùng.

3.2. Mặt khách quan của tội phạm

Tội phạm biểu hiện ở hành vi thực hiện một trong các hành vi vi phạm các quy định về an toàn thực phẩm, bao gồm:

• Sử dụng chất cấm: Sử dụng chất cấm trong sản xuất, sơ chế, chế biến, bảo quản thực phẩm hoặc bán, cung cấp thực phẩm mà biết rõ thực phẩm có chứa chất cấm.
• Sử dụng hóa chất, kháng sinh, thuốc cấm: Sử dụng hóa chất, kháng sinh, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật cấm hoặc không đạt tiêu chuẩn trong trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản, tạo dư lượng vượt ngưỡng cho phép.
• Sử dụng hóa chất, kháng sinh, thuốc không rõ nguồn gốc: Sử dụng hóa chất, kháng sinh, thuốc không rõ nguồn gốc xuất xứ hoặc ngoài danh mục được phép, tạo dư lượng vượt ngưỡng cho phép hoặc đã bị xử phạt về hành vi vi phạm tương tự.
• Chế biến, cung cấp thực phẩm không đảm bảo quy chuẩn: Chế biến, cung cấp hoặc bán thực phẩm không đạt quy chuẩn kỹ thuật, sử dụng hóa chất, phụ gia ngoài danh mục được phép hoặc không rõ nguồn gốc.

Hậu quả nghiêm trọng là dấu hiệu bắt buộc trong cấu thành tội phạm, cụ thể:

• Thiệt hại cho sức khỏe: Gây ra nguy cơ ngộ độc thực phẩm, bệnh truyền qua thực phẩm, hoặc các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng cho người tiêu dùng.
• Tác động nghiêm trọng: Các hóa chất, kháng sinh, thuốc cấm hoặc không đạt tiêu chuẩn có thể gây ra các vấn đề sức khỏe lâu dài hoặc tử vong.

Cần chứng minh rằng hành vi vi phạm (như sử dụng chất cấm, hóa chất không đạt tiêu chuẩn) đã trực tiếp dẫn đến hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe người tiêu dùng, như gây ra ngộ độc hoặc các bệnh lý nghiêm trọng.

3.3. Mặt chủ quan của tội phạm

Lỗi trong tội phạm này có thể là:

• Lỗi cố ý: Người phạm tội biết rõ thực phẩm không đạt tiêu chuẩn an toàn nhưng vẫn thực hiện hành vi chế biến, cung cấp, hoặc bán thực phẩm đó. Ví dụ, một chủ cửa hàng biết rằng thực phẩm của mình đã bị ôi thiu nhưng vẫn tiếp tục bán cho khách hàng.
• Lỗi vô ý: Người phạm tội không biết rằng thực phẩm không đảm bảo tiêu chuẩn an toàn hoặc không dự đoán được hậu quả của hành vi. Ví dụ, một người chế biến thực phẩm không biết rằng nguyên liệu sử dụng có chứa chất độc hại.

Động cơ có thể bao gồm:

• Lợi ích kinh tế: Ví dụ, tiết kiệm chi phí chế biến hoặc mua nguyên liệu kém chất lượng để tăng lợi nhuận từ việc bán thực phẩm.
• Thiếu trách nhiệm hoặc sự lơ là: Động cơ có thể là do sự cẩu thả trong công việc hoặc thiếu trách nhiệm trong việc tuân thủ quy định về an toàn thực phẩm.

Mục đích của hành vi phạm tội có thể bao gồm:

• Tránh các quy định pháp luật: Ví dụ, để giảm chi phí hoặc tăng doanh thu bằng cách sử dụng nguyên liệu không đạt tiêu chuẩn hoặc không thực hiện các quy trình an toàn.
• Thiếu hiểu biết hoặc cẩu thả: Mục đích không phải là vi phạm pháp luật nhưng hành vi không tuân thủ quy định có thể dẫn đến các hậu quả nghiêm trọng.

3.4. Chủ thể của tội phạm

• Cá nhân: Cá nhân phạm tội phải từ đủ 16 tuổi trở lên và có đủ năng lực trách nhiệm hình sự, tức là có khả năng nhận thức và điều khiển hành vi của mình. Những người thực hiện hành vi vi phạm quy định về an toàn thực phẩm cần phải có hiểu biết về quy định và tiêu chuẩn an toàn thực phẩm.
• Tổ chức: Các pháp nhân thương mại và tổ chức khác cũng có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu hành vi vi phạm quy định về an toàn thực phẩm xảy ra trong quá trình hoạt động của tổ chức. Trách nhiệm hình sự của tổ chức có thể bao gồm các hình phạt như phạt tiền, đình chỉ hoạt động, hoặc các biện pháp chế tài khác theo quy định pháp luật.

Trân trọng./.