1. Giải thích từ ngữ
Đưa chất thải vào lãnh thổ Việt Nam được hiểu là hành vi của cá nhân hoặc tổ chức cố ý hoặc vô ý nhập khẩu, vận chuyển, hoặc đưa chất thải (bao gồm cả chất thải rắn, chất thải lỏng, và chất thải nguy hại) vào Việt Nam trái với quy định của pháp luật, gây nguy hại cho môi trường, sức khỏe cộng đồng và an ninh quốc gia.
2. Tội danh
“Điều 239. Tội đưa chất thải vào lãnh thổ Việt Nam
1. Người nào đưa chất thải vào lãnh thổ Việt Nam trái pháp luật thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:
a) Đưa từ 1.000 kilôgam đến dưới 3.000 kilôgam chất thải nguy hại có thành phần nguy hại đặc biệt vượt ngưỡng chất thải nguy hại theo quy định của pháp luật hoặc có chứa chất phải loại trừ theo Phụ lục A Công ước Stockholm về các chất ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy hoặc từ 3.000 kilôgam đến dưới 10.000 kilôgam chất thải nguy hại khác;
b) Đưa từ 70.000 kilôgam đến dưới 170.000 kilôgam chất thải khác.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 1.000.000.000 đồng đến 2.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:
a) Có tổ chức;
b) Đưa từ 3.000 kilôgam đến dưới 5.000 kilôgam chất thải nguy hại có thành phần nguy hại đặc biệt vượt ngưỡng chất thải nguy hại theo quy định của pháp luật hoặc có chứa chất phải loại trừ theo Phụ lục A Công ước Stockholm về các chất ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy hoặc từ 10.000 kilôgam đến dưới 50.000 kilôgam chất thải nguy hại khác;
c) Đưa từ 170.000 kilôgam đến dưới 300.000 kilôgam chất thải khác.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 2.000.000.000 đồng đến 5.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 05 năm đến 10 năm:
a) Đưa 5.000 kilôgam trở lên chất thải nguy hại có thành phần nguy hại đặc biệt vượt ngưỡng chất thải nguy hại theo quy định của pháp luật hoặc có chứa chất phải loại trừ theo Phụ lục A Công ước Stockholm về các chất ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy hoặc 50.000 kilôgam trở lên chất thải nguy hại khác;
b) Đưa 300.000 kilôgam trở lên chất thải khác.
4. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
5. Pháp nhân thương mại phạm tội quy định tại Điều này, thì bị phạt như sau:
a) Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 1 Điều này, thì bị phạt tiền từ 1.000.000.000 đồng đến 3.000.000.000 đồng;
b) Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 2 Điều này, thì bị phạt tiền từ 3.000.000.000 đồng đến 5.000.000.000 đồng hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 06 tháng đến 01 năm;
c) Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 3 Điều này, thì bị phạt tiền từ 5.000.000.000 đồng đến 7.000.000.000 đồng hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 01 năm đến 03 năm;
d) Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại Điều 79 của Bộ luật này, thì bị đình chỉ hoạt động vĩnh viễn;
đ) Pháp nhân thương mại còn có thể bị phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng, cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định từ 01 năm đến 03 năm.”
3. Cấu thành tội phạm
3.1. Khách thể của tội phạm
Tôi đưa chất thải vào lãnh thổ Việt Nam xâm phạm đến các quy định của Nhà nước về bảo vệ môi trường ngoài ra thì hành vi đưa chất thải vào lãnh thổ Việt Nam còn gây ảnh hưởng đến tính mạng sức khỏe của người khác.
3.2. Mặt khách quan của tội phạm
Mặt khách quan của tội này có các dấu hiệu như sau:
Về hành vi: Nhập khẩu công nghệ, máy móc, thiết bị, các phế phẩm sinh học, chế phẩm hoá học khác, các chất độc hại, chất phóng xạ hoặc phế thải không đảm bảo tiêu chuẩn bảo vệ môi trường. Hành vi nhập khẩu có thể thực hiện một cách trực tiếp hoặc thông qua nhập khẩu uỷ thác.
Người phạm tội có thể thực hiện một trong hai hành vi khách quan như sau:
- Đưa phế thải không bảo đảm tiêu chuẩn bảo vệ môi trường vào lãnh thổ Việt Nam;
- Cho nhận phế thải không bảo đảm tiêu chuẩn bảo vệ môi trường.
Hành vi nhập khẩu trong cấu thành tội phạm này không phải là hành vi nhập lậu, mà việc nhập khẩu được thực hiện đúng theo quy định nhập khẩu hàng hóa, hàng nhập khẩu đúng chủng loại, số lượng, chất lượng nhưng không bảo đảm tiêu chuẩn bảo vệ môi trường, không được cơ quan Nhà nước về bảo vệ môi trường cho phép
Phế liệu là một loại chất thải rất hay được nhập khẩu vào Việt Nam, tuy nhiên để bảo vệ môi trường. Hành vi nhập khẩu phế liệu không đúng theo quy định của Nghị định này cũng bị coi là thực hiện tội đưa chất thải vào lãnh thổ Việt Nam.
Ngoài hành vi khách quan, nhà làm luật còn quy định một dấu hiệu khách quan khác của tội phạm này, đó là: chất thải được nhập vào nước ta không bảo đảm tiêu chuẩn bảo vệ môi trường với các tiêu chuẩn đã được lượng hóa cụ thể. Căn cứ để xác định:
- Chất thải nguy hại đặc biệt hoặc hóa chat nguy hại thuộc Phụ lục A Công ước Stockholm về các chất ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy từ 1000 kilogam đến dưới 3000 kilogam hoặc chất thải nguy hại khác từ 3000 kilogam đến dưới 10.000 kilogam.
- Chất thải khác từ 70.000 kilogam trở lên.
Lưu ý: Người thực hiện hành vi nêu trên phải đưa các đối tượng nêu trên vào lãnh thổ Việt Nam với số lượng lớn hoặc gây hậu quả nghiêm trọng thì mới bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Đây là dấu hiệu cấu thành cơ bản của tội này.
3.3. Mặt chủ quan của tội phạm
Về mặt chủ quan thì người phạm tội thực hiện tội phạm này với lỗi cố ý và mục đích phạm tội không là dấu hiệu bắt buộc đối với tội phạm này. Chủ thể thực hiện tội phạm này họ hoàn toàn nhận thức được hành vi đó của mình là hành vi trái pháp luật nhưng họ vẫn thực hiện hoặc dù không mong muốn hậu quả xảy ra nhưng vẫn có ý thức bỏ mặc cho hậu quả xảy ra.
3.4. Chủ thể của tội phạm
Chủ thể của tội phạm này có thể là bất kỳ người nào từ đủ 16 tuổi trở lên theo Điều 12 Bộ luật Hình sự và có đầy đủ năng lực trách nhiệm hình sự theo Điều 21 Bộ luật Hình sự. Pháp nhân thương mại có đủ điều kiện tại Điều 75 Bộ luật Hình sự có thể trở thành chủ thể của tội phạm này.
Tuy nhiên đối với hành vi cho phép nhập thì chỉ có thể là người có chức vụ quyền hạn (đây là chủ thể đặc biệt) trong việc quản lý xuất nhập khẩu.
Trân trọng./.