1. Giải thích từ ngữ

Làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người được hiểu là định nghĩa là hành vi của cá nhân hoặc tổ chức cố ý hoặc vô ý làm lây lan, truyền bá dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người, gây nguy hiểm nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng và an ninh y tế quốc gia.

2. Tội danh

“Điều 240. Tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người

1. Người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây, làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng hoặc bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:

a) Đưa ra hoặc cho phép đưa ra khỏi vùng có dịch bệnh động vật, thực vật, sản phẩm động vật, thực vật hoặc vật phẩm khác có khả năng lây truyền dịch bệnh nguy hiểm cho người, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác;

b) Đưa vào hoặc cho phép đưa vào lãnh thổ Việt Nam động vật, thực vật hoặc sản phẩm động vật, thực vật bị nhiễm bệnh hoặc mang mầm bệnh nguy hiểm có khả năng lây truyền cho người;

c) Hành vi khác làm lây lan dịch bệnh nguy hiểm cho người.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm:

a) Dẫn đến phải công bố dịch thuộc thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh hoặc Bộ trưởng Bộ Y tế;

b) Làm chết người.

3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 10 năm đến 12 năm:

a) Dẫn đến phải công bố dịch thuộc thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ;

b) Làm chết 02 người trở lên.

4. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”

3. Cấu thành tội phạm

3.1. Khách thể của tội phạm

Tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người là hành vi xâm hại đến sự bền vững và ổn định của môi trường; gây ra những thiệt hại đến tính mạng, sức khỏe của con người cũng như cho môi trường sinh thái.

3.2. Mặt khách quan của tội phạm

Người phạm tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người, được thể hiện ở một trong các hành vi cụ thể sau:

- Đưa ra khỏi vùng có dịch bệnh động vật, thực vật, sản phẩm động vật, thực vật hoặc vật phẩm khác có khả năng lây truyền dịch bệnh nguy hiểm cho người.

Do dịch bệnh thường phát sinh từ những vùng, những khu vực nhất định nên khi phát hiện dịch bệnh, ngành y tế cùng các cơ quan liên quan phải tổ chức khoanh vùng có dịch để xử lý và hạn chế sự lây lan.

Hành vi đưa ra khỏi vùng có dịch bệnh động vật, thực vật, sản phẩm động vật, thực vật hoặc vật phẩm khác (như dụng cụ, phương tiện giết mổ động vật, vật liệu, bao bì đóng gói, lưu thông vận chuyển động vật, thực vật bị nhiễm bệnh hoặc mang mầm bệnh) có khả năng lây truyền dịch bệnh nguy hiểm cho người là làm cho dịch lây lan ra khỏi vùng có dịch, gây những hậu quả xấu cho môi trường và tính mạng, sức khỏe của con người trong những vùng chưa bị lây nhiễm.

- Cho phép đưa ra khỏi vùng có dịch bệnh động vật, thực vật, sản phẩm động vật, thực vật hoặc vật phẩm khác có khả năng lây truyền dịch bệnh nguy hiểm cho người.

- Đưa vào Việt Nam động vật, thực vật hoặc sản phẩm động vật, thực vật bị nhiễm bệnh hoặc mang mầm bệnh nguy hiểm có khả năng lây truyền cho người.

- Cho phép đưa vào Việt Nam động vật, thực vật hoặc sản phẩm động vật, thực vật bị nhiễm bệnh hoặc mang mầm bệnh nguy hiểm có khả năng lây truyền cho người.

- Các hành vi khác làm lây lan dịch bệnh nguy hiểm cho người như: cố tình không tiêm phòng vaccine phòng dịch cho nhân dân; không tổ chức kịp thời khoanh vùng, tẩy uế khu vực có dịch để dịch bệnh có điều kiện lây lan thêm; người bị nhiễm bệnh không chịu áp dụng các phương pháp cách ly, phòng ngừa bắt buộc để tránh lây lan dịch bệnh cho người khác,… đều có thể làm cho dịch bệnh nguy hiểm lây lan, gây những hậu quả xấu cho môi trường và cho tính mạng, sức khỏe của con người; những hành vi này đều bị coi là hành vi phạm tội.

Người thực hiện những hành vi nói trên chưa làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người thì chưa bị coi là tội phạm nhưng có thể bị xử lý hành chính.

Dấu hiệu hậu quả của tội phạm:

- Hậu quả được quy định ở đây là “làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người”. Trong đó, làm lây lan có thể hiểu là làm cho các bệnh truyền nhiễm lây truyền từ người này qua người khác và lan rộng ra. Tuy nhiên, hiện nay chưa có văn bản hướng dẫn xác định cụ thể như thế nào là lan rộng?

- Hậu quả “làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm cho người” có nguyên nhân là hành vi khách quan được điều luật mô tả.

3.3. Mặt chủ quan của tội phạm

Lỗi của chủ thể là lỗi cố ý. Người phạm tội nhận thức được hành vi của mình là nguy hiểm, có thể làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm cho người nhưng vẫn thực hiện do mong muốn hoặc có ý thức để mặc cho hậu quả xảy ra.

3.4. Chủ thể của tội phạm

Chủ thể của tội phạm này vừa là chủ thể đặc biệt, vừa là chủ thể không đặc biệt.

- Là chủ thể đặc biệt nếu có hành vi “cho phép đưa ra hoặc cho phép đưa vào lãnh thổ Việt Nam…” thì chỉ những người có chức vụ, quyền hạn trong việc phê duyệt, chấp thuận, cho phép đưa ra khỏi vùng dịch hoặc cho phép đưa vào lãnh thổ Việt Nam động vật, thực vật hoặc sản phẩm động vật, thực vật nhưng những động vật, thực vật hoặc sản phẩm này bị nhiễm bệnh hoặc mang mầm bệnh nguy hiểm có khả năng lây truyền cho người.

- Không phải là chủ thể đặc biệt, nếu chủ thể của tội phạm này có thể là bất kỳ người nào từ đủ 16 tuổi trở lên theo Điều 12 Bộ luật Hình sự và có đầy đủ năng lực trách nhiệm hình sự theo Điều 21 Bộ luật Hình sự. Pháp nhân thương mại có đủ điều kiện tại Điều 75 Bộ luật Hình sự có thể trở thành chủ thể của tội phạm này.

Trân trọng./.