1. Giải thích từ ngữ
Không chấp hành lệnh gọi quân nhân dự bị nhập ngũ được hiểu là hành vi của người là quân nhân dự bị mà không chấp hành lệnh gọi nhập ngũ trong trường hợp có lệnh tổng động viên, lệnh động viên cục bộ, có chiến tranh hoặc có nhu cầu tăng cường cho lực lượng thường trực của quân đội để chiến đấu bảo vệ địa phương, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ.
2. Tội danh
“Điều 333. Tội không chấp hành lệnh gọi quân nhân dự bị nhập ngũ
1. Người nào là quân nhân dự bị mà không chấp hành lệnh gọi nhập ngũ trong trường hợp có lệnh tổng động viên, lệnh động viên cục bộ, có chiến tranh hoặc có nhu cầu tăng cường cho lực lượng thường trực của quân đội để chiến đấu bảo vệ địa phương, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:
a) Tự gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của mình;
b) Lôi kéo người khác phạm tội.”
3. Cấu thành tội phạm
3.1. Khách thể của tội phạm
Khách thể của tội không chấp hành lệnh gọi quân nhân dự bị nhập ngũ xâm phạm đến hoạt động bình thường của cơ quan nhà nước trong lĩnh vực hành chính đối với việc thực hiện nghĩa vụ quân sự.
3.2. Mặt khách quan của tội phạm
Hành vi không chấp hành lệnh gọi nhập ngũ: Hành vi này là yếu tố chính của mặt khách quan. Nó bao gồm các hành động cụ thể của quân nhân dự bị khi có lệnh gọi nhập ngũ nhưng không tuân thủ. Các hành vi này có thể được thể hiện dưới nhiều hình thức, ví dụ:
- Không có mặt đúng thời gian, địa điểm: Khi nhận được lệnh gọi nhập ngũ, quân nhân dự bị phải có mặt tại địa điểm và thời gian được quy định trong lệnh. Nếu người này không có mặt mà không có lý do chính đáng, đó là hành vi vi phạm.
- Tự ý rời bỏ địa điểm tập trung: Trong trường hợp quân nhân dự bị đã có mặt tại địa điểm tập trung nhưng sau đó tự ý rời bỏ mà không có sự cho phép hoặc lý do chính đáng, đây cũng được coi là hành vi không chấp hành lệnh.
- Trốn tránh nghĩa vụ: Quân nhân dự bị có thể sử dụng các thủ đoạn khác nhau để trốn tránh việc thực hiện nghĩa vụ nhập ngũ, chẳng hạn như giả bệnh, khai báo sai thông tin về tình trạng sức khỏe hoặc hoàn cảnh gia đình để được miễn, hoãn nhập ngũ.
Hậu quả của hành vi không chấp hành lệnh gọi nhập ngũ: Hành vi không chấp hành lệnh gọi nhập ngũ của quân nhân dự bị có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho quốc phòng và an ninh quốc gia. Các hậu quả này bao gồm:
- Thiếu hụt lực lượng quân nhân dự bị: Khi một số lượng lớn quân nhân dự bị không chấp hành lệnh gọi nhập ngũ, lực lượng quân sự dự phòng có thể bị thiếu hụt, ảnh hưởng đến khả năng huy động quân đội trong các tình huống khẩn cấp, như chiến tranh hoặc thiên tai.
- Giảm hiệu quả công tác tổ chức và quản lý: Sự không chấp hành lệnh của một số quân nhân dự bị có thể gây khó khăn cho cơ quan chức năng trong việc tổ chức và quản lý lực lượng quân dự bị, làm giảm hiệu quả của công tác này.
- Ảnh hưởng đến kỷ luật và ý thức trách nhiệm của quân nhân dự bị: Hành vi không chấp hành lệnh gọi nhập ngũ có thể lan rộng và tạo ra tiền lệ xấu, ảnh hưởng đến kỷ luật quân đội và ý thức trách nhiệm của các quân nhân dự bị khác.
Mối quan hệ nhân quả giữa hành vi và hậu quả: Hành vi không chấp hành lệnh gọi nhập ngũ của quân nhân dự bị là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến những hậu quả như thiếu hụt lực lượng dự bị, ảnh hưởng đến khả năng sẵn sàng chiến đấu của quân đội và giảm hiệu quả công tác tổ chức, quản lý lực lượng quân dự bị. Mối quan hệ nhân quả này thể hiện rõ ràng khi hành vi vi phạm của một hoặc nhiều quân nhân dự bị dẫn đến những khó khăn trong việc huy động lực lượng quân dự bị trong các tình huống cần thiết.
3.3. Mặt chủ quan của tội phạm
Lỗi: Lỗi của người phạm tội là lỗi cố ý trực tiếp, tức là người phạm tội nhận thức được rằng hành vi không chấp hành lệnh gọi nhập ngũ là sai trái nhưng vẫn cố tình không thực hiện với mong muốn hoặc chấp nhận hậu quả xảy ra.
Động cơ: Động cơ của người phạm tội có thể xuất phát từ sự sợ hãi, lo ngại về khó khăn trong cuộc sống quân ngũ hoặc do không muốn tạm thời gián đoạn công việc, cuộc sống cá nhân.
Mục đích: Mục đích của người phạm tội là muốn trốn tránh nghĩa vụ nhập ngũ với tư cách là quân nhân dự bị, không muốn tham gia vào hoạt động quân sự khi có lệnh gọi.
3.4. Chủ thể của tội phạm
Chủ thể của tội không chấp hành lệnh gọi quân nhân dự bị nhập ngũ là các quân nhân dự bị. Theo quy định của Luật Nghĩa vụ quân sự 2015, quân nhân dự bị là những công dân đã hoàn thành nghĩa vụ quân sự hoặc các công dân đã được huấn luyện, bổ sung vào lực lượng dự bị động viên. Người phạm tội phải từ đủ 16 tuổi trở lên mới chịu trách nhiệm hình sự về tội này, và phải thuộc đối tượng được gọi nhập ngũ theo lệnh của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
Trân trọng./.