1. Giải thích từ ngữ
Phát tán: Đây là hành động phổ biến hoặc phân phối chương trình tin học đến nhiều đối tượng hoặc hệ thống. Việc phát tán có thể thực hiện qua nhiều hình thức, bao gồm gửi qua email, tải lên internet, lây lan qua các thiết bị lưu trữ, hoặc các phương thức truyền thông khác.
Chương trình tin học: Đề cập đến phần mềm, mã lệnh hoặc mã độc được thiết kế để thực hiện các chức năng cụ thể trên máy tính hoặc các thiết bị điện tử. Chương trình tin học có thể bao gồm virus, worm, trojan, ransomware, spyware, hoặc các loại mã độc khác.
Gây hại cho hoạt động của mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử: Đây là mục tiêu hoặc hậu quả của chương trình tin học gây hại. Gây hại có thể bao gồm:
- Tấn công mạng máy tính: Làm gián đoạn hoặc phá hoại hoạt động của mạng máy tính, gây ra sự cố hệ thống, mất dữ liệu, hoặc làm giảm hiệu suất của các máy tính hoặc máy chủ trong mạng.
- Tấn công mạng viễn thông: Làm ảnh hưởng đến hoạt động của hệ thống viễn thông, như mạng điện thoại di động, mạng internet, dẫn đến gián đoạn dịch vụ, mất kết nối, hoặc xâm phạm thông tin liên lạc.
- Tấn công phương tiện điện tử: Xâm phạm, làm hỏng hoặc lấy cắp thông tin từ các thiết bị điện tử cá nhân hoặc doanh nghiệp, như điện thoại, máy tính bảng, máy tính xách tay.
Phát tán chương trình tin học gây hại cho hoạt động của mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử được hiểu là hành vi gửi, phân phối hoặc làm lây lan phần mềm có khả năng làm hỏng, gián đoạn hoạt động của các hệ thống máy tính, mạng viễn thông và các phương tiện điện tử, đồng thời xâm phạm đến sự an toàn và bảo mật của các hệ thống này.
2. Tội danh
“Điều 286. Tội phát tán chương trình tin học gây hại cho hoạt động của mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử
1. Người nào cố ý phát tán chương trình tin học gây hại cho mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:
a) Thu lợi bất chính từ 50.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng;
b) Gây thiệt hại từ 50.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng;
c) Làm lây nhiễm từ 50 phương tiện điện tử đến dưới 200 phương tiện điện tử hoặc hệ thống thông tin có từ 50 người sử dụng đến dưới 200 người sử dụng;
d) Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 03 năm đến 07 năm:
a) Có tổ chức;
b) Thu lợi bất chính từ 200.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;
c) Gây thiệt hại từ 300.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng;
d) Làm lây nhiễm từ 200 phương tiện điện tử đến dưới 500 phương tiện điện tử hoặc hệ thống thông tin có từ 200 người sử dụng đến dưới 500 người sử dụng;
đ) Tái phạm nguy hiểm.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 12 năm:
a) Đối với hệ thống dữ liệu thuộc bí mật nhà nước; hệ thống thông tin phục vụ quốc phòng, an ninh;
b) Đối với cơ sở hạ tầng thông tin quốc gia; hệ thống thông tin điều hành lưới điện quốc gia; hệ thống thông tin tài chính, ngân hàng; hệ thống thông tin điều khiển giao thông;
c) Thu lợi bất chính 500.000.000 đồng trở lên;
d) Gây thiệt hại 1.000.000.000 đồng trở lên;
đ) Làm lây nhiễm 500 phương tiện điện tử trở lên hoặc hệ thống thông tin có từ 500 người sử dụng trở lên.
4. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”
3. Cấu thành tội phạm
3.1. Khách thể của tội phạm
Tội phạm này xâm phạm đến an toàn và hoạt động của mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử. Khách thể chính là việc bảo vệ sự ổn định, bảo mật và hiệu quả của các hệ thống mạng và thiết bị điện tử. Vi phạm có thể làm gián đoạn hoặc gây hại cho hoạt động của các hệ thống này.
3.2. Mặt khách quan của tội phạm
Tội phát tán chương trình tin học gây hại bao gồm các hành vi như:
- Tạo ra và phát tán chương trình tin học gây hại: Việc thiết kế, chế tạo và gửi đi các phần mềm hoặc mã độc có khả năng làm tổn hại đến hệ thống mạng máy tính, mạng viễn thông hoặc thiết bị điện tử.
- Lây lan chương trình tin học gây hại: Việc phân phối chương trình tin học có hại qua nhiều phương tiện khác nhau như email, mạng xã hội, phần mềm chia sẻ, hoặc thiết bị lưu trữ.
- Cung cấp hoặc chia sẻ chương trình tin học gây hại: Đưa chương trình tin học gây hại cho người khác với mục đích làm cho chúng tiếp tục được phát tán hoặc sử dụng để thực hiện các hành vi phạm tội khác.
Các hành vi này có thể dẫn đến:
- Gián đoạn hoặc phá hoại hoạt động của hệ thống mạng máy tính, mạng viễn thông: Ví dụ như làm cho hệ thống không hoạt động, làm giảm hiệu suất, hoặc làm hỏng dữ liệu.
- Thiệt hại tài sản: Gây thiệt hại cho thiết bị điện tử, làm mất mát hoặc tổn thất dữ liệu, gây chi phí sửa chữa hoặc phục hồi hệ thống.
- Xâm phạm quyền riêng tư và bảo mật: Lấy cắp thông tin cá nhân, thông tin nhạy cảm hoặc bí mật thương mại từ các thiết bị điện tử hoặc mạng.
Cần chứng minh rằng hành vi phát tán chương trình tin học gây hại đã dẫn đến các hậu quả cụ thể như gián đoạn hoạt động, thiệt hại tài sản, hoặc xâm phạm bảo mật. Mối quan hệ giữa hành vi và hậu quả cần được xác định rõ ràng.
3.3. Mặt chủ quan của tội phạm
Lỗi cố ý: Người phạm tội thực hiện hành vi với mục đích hoặc mong muốn chương trình tin học gây hại được phát tán và gây ra các hậu quả nghiêm trọng. Có thể là:
- Cố ý trực tiếp: Người phạm tội biết rõ rằng hành vi của mình có thể gây hại và có mong muốn thực hiện các hành vi đó.
- Cố ý gián tiếp: Người phạm tội không mong muốn gây hại nhưng biết rằng hành vi của mình có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng và chấp nhận nguy cơ đó.
Lỗi vô ý: Trong một số trường hợp hiếm hoi, người phạm tội có thể không nhận thức được hậu quả của hành vi phát tán chương trình tin học gây hại, mặc dù lẽ ra phải nhận thức được.
3.4. Chủ thể của tội phạm
Chủ thể của tội phạm này là bất kỳ cá nhân hoặc tổ chức nào có khả năng thực hiện các hành vi phát tán chương trình tin học gây hại, bao gồm:
- Người lập trình hoặc phát triển phần mềm: Những người tạo ra hoặc thiết kế chương trình tin học gây hại.
- Người sử dụng mạng hoặc thiết bị điện tử: Những người gửi, phân phối hoặc lây lan chương trình tin học gây hại đến các hệ thống khác.
- Tổ chức hoặc doanh nghiệp: Các tổ chức có thể tham gia vào việc phát tán hoặc chia sẻ chương trình tin học gây hại.
Chủ thể phải là người có đủ năng lực trách nhiệm hình sự, tức là người đủ tuổi chịu trách nhiệm và không mắc các bệnh lý tâm thần hoặc bệnh lý khác ảnh hưởng đến khả năng nhận thức hoặc điều khiển hành vi.
Trân trọng./.