Đại xá là gì? Đặc xá là gì? Khi nào phạm nhân được đại xá và đặc xá?
Luật sư cho tôi hỏi: Tôi là sinh viên đang thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học về lĩnh vực thi hành án hình sự. Trong quá trình tìm kiếm tài liệu tôi có nhận thấy hai thuật ngữ "đại xá" và "đặc xá" khá giống nhau, nhưng chưa nắm rõ điểm khác biệt và định nghĩa cụ thể của từng thuật ngữ. Nhờ luật sư giải đáp giúp tôi.
MỤC LỤC
1. Định nghĩa về đại xá và đặc xá?
2. Phân biệt đặc xá và đại xá như thế nào?
Trả lời:
1. Định nghĩa về đại xá và đặc xá?
*Về đặc xá:
Căn cứ theo khoản 1 Điều 3 Luật Đặc xá năm 2018, đặc xá được định nghĩa như sau:
“Điều 3. Giải thích từ ngữ
Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
1. Đặc xá là sự khoan hồng đặc biệt của Nhà nước do Chủ tịch nước quyết định tha tù trước thời hạn cho người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân nhân sự kiện trọng đại, ngày lễ lớn của đất nước hoặc trong trường hợp đặc biệt.”
Như vậy, đặc xá là một chính sách nhân đạo đặc biệt của Nhà nước, thể hiện sự khoan hồng thông qua việc Chủ tịch nước quyết định tha tù trước thời hạn cho các phạm nhân đang chấp hành án phạt tù có thời hạn hoặc tù chung thân. Việc này thường được áp dụng nhân dịp các sự kiện trọng đại, ngày lễ lớn của đất nước hoặc trong những trường hợp đặc biệt khác. Đặc xá không chỉ mang ý nghĩa khuyến khích phạm nhân tích cực cải tạo mà còn thể hiện truyền thống nhân đạo, khoan hồng của dân tộc Việt Nam.
*Về đại xá:
Hiện nay, chưa có quy định pháp luật cụ thể về đại xá, có thể hiểu rằng, đại xá là là sự khoan hồng của Nhà nước nhằm tha tội hoàn toàn cho một số loại tội phạm nhất định với hàng loạt người phạm tội nhân sự kiện quan trọng trong đời sống chính trị của đất nước.
2. Phân biệt đặc xá và đại xá như thế nào?
Tiêu chí phân biệt | Đại xá | Đặc xá |
Bản chất | Là một chính sách khoan hồng của Nhà nước, trong đó thực hiện việc không truy cứu trách nhiệm hình sự, tha tội hoàn toàn cho một số loại tội phạm hoặc nhiều người phạm tội nhất định không phân biệt họ đang chấp hành hình phạt, đã bị truy tố hay xét xử hay chưa. | Là việc miễn chấp hành hình phạt cho người đang bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân để họ có thể được tha tù, không phải chấp hành hình phạt tù nữa, ra tù sớm hơn thời gian mà họ phải chấp hành theo bản án, quyết định của Tòa án. Việc đặc xá chỉ được thực hiện khi nhân những dịp lễ quan trọng của đất nước hoặc trường hợp đặc biệt với những điều kiện nhất định. |
Thẩm quyền | Quốc hội (theo khoản 11 Điều 70 Hiến pháp năm 2013). | Chủ tịch nước (theo khoản 3 Điều 88 Hiến pháp năm 2013). |
Đối tượng áp dụng | Người phạm tội trong giai đoạn đã hoặc chưa bị truy tố, xét xử, thi hành án. | Người phạm tội đang trong giai đoạn thi hành án phạt tù (tù có thời hạn, tù chung thân). |
Phạm vi áp dụng | Phạm vi rộng. Chỉ loại trừ đối với một số tội phạm nguy hiểm mà nếu đại xá sẽ ảnh hưởng lớn đến trật tự xã hội và an ninh quốc gia. | Phạm vi hẹp. Áp dụng cho người phạm tội cụ thể theo tình hình thực tiễn. Phải đáp ứng một số điều kiện mới được đề nghị đặc xá. |
Thời điểm áp dụng | Những dịp quan trọng trong đời sống chính trị của đất nước. | Nhân dịp kỷ niệm những ngày lễ lớn của dân tộc như ngày 02/9 hoặc 30/4 hàng năm; Trong trường hợp đặc biệt để đáp ứng yêu cầu đối nội, đối ngoại của Nhà nước. |
Điều kiện áp dụng | Phụ thuộc vào tình hình kinh tế, chính trị xã hội, diễn biến tội phạm. | Đáp ứng quy định tại Điều 11 Luật Đặc xá năm 2018. |
Cơ sở ra quyết định | Thường được đưa ra trong phiên họp Quốc hội và được các đại biểu thống nhất thông qua. | Người đề nghị đặc xá phải đáp ứng được điều kiện quy định và có đơn đề nghị đặc xá gửi đến Chủ tịch nước. |
Hậu quả pháp lý | - Người phạm tội đang ở giai đoạn điều tra, truy tố hay xét xử đều được miễn trách nhiệm hình sự. - Nếu đã bị tuyên hình phạt, đang chấp hành hình phạt thì được miễn chấp hành phần hình phạt còn lại và được xóa án tích. - Nếu đã chấp hành xong hình phạt hay các quyết định khác của Tòa án thì được xóa án tích. | Người được đặc xá sẽ được miễn chấp hành phần hình phạt còn lại nhưng không được xóa án tích ngay và vẫn có tiền án trong lí lịch tư pháp. |
Như vậy, đại xá và đặc xá đều thể hiện chính sách nhân đạo sâu sắc của Đảng và Nhà nước, khẳng định truyền thống khoan hồng của dân tộc đối với người phạm tội. Những chủ trương này không chỉ khuyến khích phạm nhân tích cực cải tạo, mà còn tạo điều kiện giúp họ sớm tái hòa nhập cộng đồng, trở thành công dân có ích.
Trân trọng./.
