1. Giải thích từ ngữ

Chiếm đoạt tàu bay, tàu thủy được hiểu là hành vi dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc dùng các thủ đoạn khác nhằm chiếm đoạt tàu bay hoặc tàu thủy.

2. Tội danh

“Điều 282. Tội chiếm đoạt tàu bay, tàu thủy

1. Người nào dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc dùng thủ đoạn khác nhằm chiếm đoạt tàu bay hoặc tàu thủy, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm:

a) Có tổ chức;

b) Sử dụng vũ khí, phương tiện hoặc thủ đoạn nguy hiểm khác;

c) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%;

d) Chiếm đoạt tài sản từ 200.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;

đ) Tái phạm nguy hiểm.

3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù 20 năm hoặc tù chung thân:

a) Làm chết người;

b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;

c) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người 31% trở lên;

d) Chiếm đoạt tài sản 500.000.000 đồng trở lên.

4. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt quản chế, cấm cư trú từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.”

3. Cấu thành tội phạm

3.1. Khách thể của tội phạm

Tội phạm này xâm phạm đến quyền sở hữu hợp pháp của tổ chức hoặc cá nhân đối với tàu bay, tàu thủy. Đồng thời, nó cũng xâm phạm đến trật tự an toàn giao thông, vì tàu bay và tàu thủy là những phương tiện có tầm quan trọng đặc biệt, liên quan trực tiếp đến sự an toàn của con người và tài sản. Việc chiếm đoạt tàu bay hoặc tàu thủy không chỉ gây thiệt hại về tài sản mà còn có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng cho an ninh quốc gia và trật tự công cộng.

3.2. Mặt khách quan của tội phạm

Tội chiếm đoạt tàu bay hoặc tàu thủy bao gồm các hành vi nhằm kiểm soát hoặc nắm giữ tàu bay hoặc tàu thủy mà không có sự đồng ý của chủ sở hữu hoặc người quản lý hợp pháp. Hành vi này có thể được thực hiện bằng nhiều cách, chẳng hạn như:

• Sử dụng vũ lực: Thực hiện các hành động bạo lực để chiếm quyền kiểm soát tàu bay hoặc tàu thủy. Ví dụ: đe dọa hoặc tấn công đội ngũ phi hành đoàn, thuyền trưởng, hoặc nhân viên trên tàu để buộc họ phải nhượng bộ.
• Đe dọa dùng vũ lực: Đe dọa sẽ sử dụng vũ lực nếu không được trao quyền kiểm soát tàu bay hoặc tàu thủy. Đe dọa này có thể nhằm vào hành khách, nhân viên, hoặc những người có trách nhiệm trên phương tiện.
• Thủ đoạn khác: Sử dụng các phương pháp lừa đảo, giả mạo, hoặc lừa dối để chiếm quyền kiểm soát tàu bay hoặc tàu thủy. Ví dụ: giả danh cơ quan chức năng hoặc nhân viên có thẩm quyền để chiếm đoạt phương tiện.

Hành vi chiếm đoạt tàu bay hoặc tàu thủy có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng, bao gồm:

• Thiệt hại về tài sản: Sự chiếm đoạt có thể dẫn đến hư hỏng tài sản, mất mát, hoặc tổn thất về tài sản của chủ sở hữu tàu bay hoặc tàu thủy. Việc chiếm đoạt có thể làm gián đoạn hoạt động của phương tiện, gây thiệt hại cho các bên liên quan.
• Nguy cơ an toàn: Việc chiếm đoạt tàu bay hoặc tàu thủy có thể dẫn đến tình trạng mất kiểm soát phương tiện, gây ra nguy cơ cao cho tính mạng và an toàn của hành khách, nhân viên, và những người khác trong khu vực. Điều này có thể dẫn đến tai nạn hàng không hoặc hàng hải nghiêm trọng.
• Tác động đến an ninh quốc gia: Trong một số trường hợp, hành vi chiếm đoạt tàu bay hoặc tàu thủy có thể ảnh hưởng đến an ninh quốc gia, đặc biệt nếu phương tiện bị chiếm đoạt đang thực hiện các nhiệm vụ quan trọng hoặc di chuyển trong các khu vực nhạy cảm.

Để cấu thành tội phạm, cần chứng minh rằng hành vi chiếm đoạt tàu bay hoặc tàu thủy đã dẫn đến các hậu quả cụ thể hoặc có nguy cơ gây ra hậu quả nghiêm trọng. Mối quan hệ nhân quả giữa hành vi chiếm đoạt và các hậu quả xảy ra cần phải được xác định, cho thấy rằng hậu quả là kết quả trực tiếp từ hành vi phạm tội.

Hành vi chiếm đoạt tàu bay hoặc tàu thủy dù không gây ra hậu quả ngay lập tức, vẫn đủ để cấu thành tội phạm nếu hành vi này có khả năng gây ra thiệt hại nghiêm trọng hoặc tạo ra nguy cơ cao cho an toàn và trật tự.

3.3. Mặt chủ quan của tội phạm

Tội phạm này được thực hiện với lỗi cố ý. Người phạm tội có ý thức rõ ràng về hành vi của mình, biết rằng hành vi chiếm đoạt tàu bay hoặc tàu thủy là vi phạm pháp luật nhưng vẫn cố tình thực hiện với mục đích chiếm đoạt tài sản hoặc quyền điều khiển phương tiện đó.

3.4. Chủ thể của tội phạm

Chủ thể của tội phạm này có thể là bất kỳ cá nhân nào có đủ năng lực trách nhiệm hình sự tức là người đủ tuổi chịu trách nhiệm và không mắc các bệnh lý tâm thần hoặc bệnh lý khác ảnh hưởng đến khả năng nhận thức hoặc điều khiển hành vi. Chủ thể có thể là hành khách nhân viên làm việc trên tàu bay hoặc tàu thủy hoặc bất kỳ ai có cơ hội tiếp cận và thực hiện hành vi chiếm đoạt.

Trân trọng./.