1. Giải thích từ ngữ
Điều khiển phương tiện hàng hải vi phạm quy định về hàng hải của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được hiểu là hành vi của người điều khiển tàu thủy hay phương tiện hàng hải khác vào hoặc ra khỏi Việt Nam mà vi phạm các quy định về hàng không của nước CHXHCN Việt Nam và không thuộc trường hợp phạm tội gián điệp quy định tại Điều 110 BLHS và tội xâm phạm an ninh lãnh thổ quy định tại Điều 111 BLHS.
2. Tội danh
“Điều 284. Tội điều khiển phương tiện hàng hải vi phạm quy định về hàng hải của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
1. Người nào điều khiển phương tiện hàng hải vào hoặc ra khỏi Việt Nam hoặc đi qua lãnh hải Việt Nam mà thực hiện một trong các hành vi sau đây, nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 110 và Điều 111 của Bộ luật này, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm:
a) Chạy quá tốc độ cho phép trong vùng nước cảng biển;
b) Chạy không đúng vùng được phép hoạt động theo quy định;
c) Không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ thủ tục vào cảng, rời cảng, chế độ hoa tiêu, thủ tục neo, đậu, cập cầu, cập mạn, quy định về trật tự vệ sinh, an toàn cháy nổ, phòng ngừa ô nhiễm môi trường;
d) Không thực hiện hoặc thực hiện không đúng quy định về đi, tránh nhau, vượt nhau, nhường đường trong hoạt động giao thông hàng hải hoặc phương tiện giao thông hàng hải không có, không bảo đảm về còi, chuông, kẻng theo âm lượng quy định;
đ) Không bảo đảm về đèn hành trình, đèn hiệu theo tiêu chuẩn quy định, không thực hiện hoặc thực hiện không đúng việc phát tín hiệu về âm hiệu, tín hiệu ánh sáng.
2. Phạm tội gây hậu quả nghiêm trọng, thì bị phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 01 năm đến 03 năm.
3. Phạm tội gây hậu quả rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng, thì bị phạt tiền từ 500.000.000 đồng đến 1.500.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 03 năm đến 07 năm.”
3. Cấu thành tội phạm
3.1. Khách thể của tội phạm
Tội điều khiển phương tiện hàng hải vi phạm quy định về hàng hải xâm phạm đến:
- An toàn hàng hải: Đảm bảo rằng các hoạt động liên quan đến phương tiện hàng hải được thực hiện theo đúng quy định nhằm bảo vệ tính mạng và tài sản của người trên phương tiện cũng như các phương tiện khác.
- Trật tự hàng hải: Đảm bảo hoạt động hàng hải diễn ra một cách có tổ chức, tuân thủ các quy định pháp lý nhằm duy trì sự an toàn và hiệu quả của hoạt động vận tải trên biển.
3.2. Mặt khách quan của tội phạm
Hành vi vi phạm quy định về hàng hải bao gồm việc điều khiển phương tiện hàng hải (tàu, thuyền) không tuân thủ các quy định, tiêu chuẩn pháp lý và hướng dẫn kỹ thuật liên quan đến hoạt động hàng hải. Các hành vi cụ thể có thể bao gồm:
- Vi phạm quy trình điều khiển: Thực hiện các thao tác điều khiển phương tiện không đúng quy định trong quá trình di chuyển, cất, hạ, hoặc trong các tình huống đặc biệt như điều kiện thời tiết xấu.
- Không tuân thủ quy định về bảo trì và kiểm tra: Điều khiển phương tiện hàng hải mà không thực hiện đầy đủ các quy trình bảo trì, kiểm tra, dẫn đến nguy cơ hỏng hóc hoặc sự cố.
- Vi phạm quy định về an toàn và bảo vệ môi trường: Điều khiển phương tiện hàng hải mà không tuân thủ các quy định về an toàn, bảo vệ môi trường, chẳng hạn như xử lý chất thải đúng cách, không gây ô nhiễm môi trường.
Hành vi vi phạm quy định về hàng hải có thể dẫn đến:
- Nguy cơ tai nạn hàng hải: Các hành vi vi phạm có thể dẫn đến tai nạn hàng hải, làm thiệt hại về người và tài sản.
- Thiệt hại về tài sản: Hành vi vi phạm có thể gây ra thiệt hại cho tài sản của chủ sở hữu phương tiện hàng hải, hành khách, hoặc các bên liên quan.
- Ảnh hưởng đến an toàn và trật tự hàng hải: Vi phạm quy định có thể làm gián đoạn hoạt động hàng hải, ảnh hưởng đến sự an toàn và trật tự của hệ thống giao thông hàng hải.
Để cấu thành tội phạm, cần chứng minh rằng hành vi vi phạm quy định đã dẫn đến hậu quả cụ thể hoặc có nguy cơ gây ra hậu quả nghiêm trọng. Mối quan hệ nhân quả giữa hành vi và hậu quả cần được xác định rõ ràng.
3.3. Mặt chủ quan của tội phạm
Tội phạm này có thể được thực hiện với lỗi cố ý hoặc vô ý:
- Cố ý: Người phạm tội biết rõ hành vi của mình là vi phạm quy định pháp lý về hàng hải và có mục đích hoặc mong muốn hành vi của mình dẫn đến các hậu quả đó.
- Vô ý: Người phạm tội không nhận thức được hành vi của mình là vi phạm quy định hoặc không lường trước được hậu quả nghiêm trọng có thể xảy ra, nhưng lẽ ra phải nhận thức được điều đó.
3.4. Chủ thể của tội phạm
Chủ thể của tội phạm này là các cá nhân có trách nhiệm và thẩm quyền trong việc điều khiển phương tiện hàng hải, bao gồm:
- Thuyền trưởng: Người trực tiếp điều khiển và quản lý phương tiện hàng hải, có trách nhiệm đảm bảo việc điều khiển được thực hiện đúng quy định pháp lý và tiêu chuẩn an toàn.
- Nhân viên điều hành hàng hải: Những người tham gia vào việc giám sát, kiểm soát hoạt động hàng hải và có vai trò trong việc đảm bảo tuân thủ quy định.
Chủ thể phải là người có đủ năng lực trách nhiệm hình sự, tức là người đủ tuổi chịu trách nhiệm và không mắc các bệnh lý tâm thần hoặc bệnh lý khác ảnh hưởng đến khả năng nhận thức hoặc điều khiển hành vi.
Trân trọng./.