1. Giải thích từ ngữ
Ra quyết định trái pháp luật được hiểu là hành vi của người có thẩm quyền trong hoạt động điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án ra quyết định mà mình biết rõ là trái pháp luật.
2. Tội danh
“Điều 371. Tội ra quyết định trái pháp luật
1. Người nào có thẩm quyền trong hoạt động tố tụng, thi hành án ra quyết định mà mình biết rõ là trái pháp luật gây thiệt hại về tài sản từ 50.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng hoặc gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, nếu không thuộc trường hợp quy định tại các điều 368, 369, 370, 377 và 378 của Bộ luật này, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:
a) Có tổ chức;
b) Phạm tội 02 lần trở lên;
c) Đối với người dưới 18 tuổi, phụ nữ mà biết là có thai, người già yếu;
d) Gây rối loạn tâm thần và hành vi của người bị bắt, người bị tạm giữ, bị can, bị cáo, người bị kết án, người phải chấp hành án, người bị hại, đương sự mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%;
đ) Gây thiệt hại về tài sản từ 200.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng;
e) Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 12 năm:
a) Gây rối loạn tâm thần và hành vi của người bị bắt, người bị tạm giữ, bị can, bị cáo, người bị kết án, người phải chấp hành án, người bị hại, đương sự mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;
b) Dẫn đến người bị bắt, người bị tạm giữ, bị can, bị cáo, người bị kết án, người phải chấp hành án, người bị hại, đương sự tự sát;
c) Gây thiệt hại về tài sản 1.000.000.000 đồng trở lên.
4. Người phạm tội còn bị cấm đảm nhiệm chức vụ nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”
3. Cấu thành tội phạm
3.1. Khách thể của tội phạm
Khách thể của tội ra quyết định trái pháp luật là hoạt động đúng đắn của cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án và thi hành án, lợi ích của Nhà nước, cùng với quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, đồng thời gây tổn hại đến uy tín của các cơ quan tiến hành tố tụng và cơ quan thi hành án.
Đối tượng mà tội phạm này tác động đến là những quyết định trái pháp luật được ban hành bởi người có thẩm quyền, chẳng hạn như quyết định thu giữ đồ vật, tài liệu, xử lý vật chứng, quyết định về việc giữ người khẩn cấp, áp dụng, thay đổi hoặc hủy bỏ biện pháp ngăn chặn, cũng như quyết định kê biên tài sản.
3.2. Mặt khách quan của tội phạm
Hành vi khách quan của tội phạm này là hành vi ra quyết định trái pháp luật. Cụ thể:
- Ra quyết định vi phạm quy định của pháp luật: Quyết định được ban hành không đúng với quy định hiện hành, bao gồm quyết định hành chính, quyết định tư pháp hoặc quyết định trong các lĩnh vực khác của quản lý nhà nước.
- Ra quyết định thiếu cơ sở pháp lý hoặc vượt quá thẩm quyền: Quyết định được ban hành khi không có căn cứ pháp luật hoặc người ra quyết định không có thẩm quyền theo quy định của pháp luật.
Hậu quả của hành vi này có thể bao gồm:
- Xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức: Quyết định trái pháp luật có thể gây thiệt hại về tài sản, quyền lợi hoặc danh dự của các cá nhân, tổ chức bị ảnh hưởng bởi quyết định đó.
- Gây rối loạn trong hoạt động quản lý nhà nước: Quyết định trái pháp luật làm suy giảm sự hiệu quả và minh bạch của cơ quan nhà nước, gây bất ổn trong quản lý và điều hành.
- Gây tổn hại đến niềm tin của nhân dân vào cơ quan nhà nước: Khi quyết định trái pháp luật được ban hành, sự tin tưởng của người dân vào tính công bằng và hiệu quả của hệ thống quản lý nhà nước sẽ bị suy giảm.
Mối quan hệ nhân quả giữa hành vi và hậu quả là yếu tố bắt buộc để xác định trách nhiệm hình sự. Hành vi ra quyết định trái pháp luật đã trực tiếp gây ra các hậu quả nghiêm trọng như đã nêu ở trên.
3.3. Mặt chủ quan của tội phạm
Người phạm tội thực hiện hành vi với lỗi cố ý. Họ nhận thức rõ hành vi ra quyết định của mình là trái pháp luật nhưng vẫn cố tình thực hiện. Lỗi cũng có thể là lỗi vô ý khi người phạm tội không tuân thủ đúng các quy định của pháp luật do thiếu hiểu biết hoặc cẩu thả trong công việc.
Động cơ của hành vi ra quyết định trái pháp luật có thể bao gồm: tư thù cá nhân, lợi ích cá nhân hoặc lợi ích nhóm, nhận hối lộ hoặc bị áp lực từ cấp trên.
Mục đích của hành vi ra quyết định trái pháp luật có thể là để đạt được lợi ích cá nhân, bảo vệ lợi ích của một nhóm người hoặc tổ chức hoặc gây thiệt hại cho người khác.
3.4. Chủ thể của tội phạm
Chủ thể của tội phạm này là người có thẩm quyền ra quyết định trong các cơ quan nhà nước. Điều này bao gồm những người có chức vụ, quyền hạn trong việc ban hành các quyết định hành chính, quyết định tư pháp hoặc các quyết định liên quan đến quản lý nhà nước. Chủ thể phải có đủ năng lực trách nhiệm hình sự và từ đủ 16 tuổi trở lên.
Trân trọng./.