1. Giải thích từ ngữ

Thiếu trách nhiệm để người bị bắt, người bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành án phạt tù trốn được hiểu là hành vikhông thực hiện v thực hiện không đúng quy định về quản lý, canh gác, áp giải để người thực hiện tội phạm ít nghiêm trọng hoặc tội phạm nghiêm trọng trốn.

2. Tội danh

“Điều 376. Tội thiếu trách nhiệm để người bị bắt, người bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành án phạt tù trốn

1. Người nào được giao trách nhiệm trực tiếp quản lý, canh gác, áp giải người bị bắt, người bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành án phạt tù mà không thực hiện hoặc thực hiện không đúng quy định về quản lý, canh gác, áp giải để người thực hiện tội phạm ít nghiêm trọng hoặc tội phạm nghiêm trọng trốn thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:

a) Làm vụ án bị tạm đình chỉ;

b) Người bỏ trốn trả thù người có thẩm quyền tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng;

c) Người bỏ trốn tiếp tục thực hiện tội phạm ít nghiêm trọng hoặc tội phạm nghiêm trọng.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:

a) Làm vụ án bị đình chỉ;

b) Người bỏ trốn tiếp tục thực hiện tội phạm rất nghiêm trọng;

c) Để từ 02 người đến 05 người bỏ trốn;

d) Để người thực hiện tội phạm rất nghiêm trọng bỏ trốn;

đ) Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội.

3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm:

a) Người bỏ trốn tiếp tục thực hiện tội phạm đặc biệt nghiêm trọng;

b) Để 06 người trở lên bỏ trốn;

c) Để người thực hiện tội phạm đặc biệt nghiêm trọng bỏ trốn.

4. Người phạm tội còn bị cấm đảm nhiệm chức vụ nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”

3. Cấu thành tội phạm

3.1. Khách thể của tội phạm

Khách thể của tội thiếu trách nhiệm để người bị bắt, người bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành án phạt tù trốn là:

• An ninh trật tự và sự ổn định của hệ thống tư pháp: Tội phạm này xâm phạm đến sự ổn định của hệ thống tư pháp và an ninh trật tự, vì việc để cho người bị bắt, tạm giữ, tạm giam hoặc đang chấp hành án phạt tù trốn sẽ làm giảm hiệu quả của công tác điều tra, xét xử và thi hành án.
• Quyền lợi của nhà nước và xã hội: Tội phạm này ảnh hưởng đến quyền lợi của nhà nước và xã hội trong việc thực hiện các quyết định pháp lý, đảm bảo công lý và trật tự xã hội.

3.2. Mặt khách quan của tội phạm

Hành vi của tội thiếu trách nhiệm để người bị bắt, người bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành án phạt tù trốn bao gồm việc không thực hiện nghĩa vụ hoặc trách nhiệm của mình trong việc giám sát và bảo đảm an toàn cho người bị bắt, người bị tạm giữ, tạm giam hoặc người đang chấp hành án phạt tù. Các hành vi cụ thể có thể bao gồm:

• Thiếu trách nhiệm trong việc giám sát: Không thực hiện các biện pháp cần thiết để giám sát người bị tạm giữ, tạm giam hoặc đang chấp hành án phạt tù.
• Không thực hiện các biện pháp an ninh: Không áp dụng các biện pháp an ninh cần thiết để ngăn chặn việc trốn khỏi nơi giam giữ hoặc chấp hành án.
• Bỏ qua các quy định về bảo đảm an toàn: Không tuân thủ các quy định và quy trình về bảo đảm an toàn cho người bị giam giữ, dẫn đến việc họ có thể trốn thoát.

Hậu quả của hành vi này là sự trốn khỏi nơi giam giữ của người bị bắt, bị tạm giữ, tạm giam hoặc người đang chấp hành án phạt tù, dẫn đến:

• Giảm hiệu quả của công tác thi hành án: Việc trốn khỏi nơi giam giữ làm giảm hiệu quả của hệ thống tư pháp trong việc thực hiện các quyết định pháp lý.
• Tăng nguy cơ cho xã hội: Người trốn có thể tiếp tục thực hiện hành vi phạm tội, gây nguy hiểm cho cộng đồng.

Mối quan hệ nhân quả là sự liên kết giữa hành vi thiếu trách nhiệm và hậu quả xảy ra. Để cấu thành tội phạm, cần chứng minh rằng hậu quả (như việc người bị giam giữ trốn thoát) là kết quả trực tiếp của hành vi thiếu trách nhiệm. Nếu không có hành vi thiếu trách nhiệm, hậu quả này sẽ không xảy ra.

3.3. Mặt chủ quan của tội phạm

Lỗi của người phạm tội trong tội thiếu trách nhiệm là lỗi vô ý. Người phạm tội không cố ý để cho người bị bắt, tạm giữ, tạm giam hoặc đang chấp hành án phạt tù trốn, nhưng do sự thiếu trách nhiệm hoặc lơ là trong việc thực hiện nghĩa vụ, dẫn đến hậu quả.

Động cơ trong tội này không phải là yếu tố chính, vì tội phạm này chủ yếu được cấu thành dựa trên sự thiếu trách nhiệm trong việc thực hiện nghĩa vụ. Tuy nhiên, nếu có, động cơ có thể là sự lơ là, thiếu quan tâm đến công việc hoặc do áp lực công việc.

Mục đích của hành vi thiếu trách nhiệm không phải là để cho người bị bắt, tạm giữ, tạm giam trốn thoát, mà chủ yếu là sự thiếu quan tâm hoặc lơ là trong việc thực hiện trách nhiệm.

3.4. Chủ thể của tội phạm

Chủ thể của tội thiếu trách nhiệm để người bị bắt, người bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành án phạt tù trốn là những người có trách nhiệm giám sát, quản lý hoặc bảo đảm an toàn cho người bị bắt, tạm giữ, tạm giam hoặc đang chấp hành án phạt tù. Cụ thể:

• Cán bộ công an: Những người có trách nhiệm trong việc quản lý và giám sát người bị tạm giữ, tạm giam.
• Nhân viên trại giam hoặc cơ sở giam giữ: Những người chịu trách nhiệm về việc quản lý, bảo đảm an toàn cho người đang chấp hành án phạt tù.

Chủ thể phạm tội này phải từ đủ 16 tuổi trở lên và có đủ năng lực trách nhiệm hình sự, tức là có khả năng nhận thức và điều khiển hành vi của mình trong việc thực hiện nghĩa vụ giám sát, bảo đảm an toàn.

Trân trọng./.