1. Giải thích từ ngữ

Vi phạm quy định về điều khiển tàu bay được hiểu là hành vi của người điều khiển hoặc chỉ huy tàu bay (bao gồm phi công, cơ trưởng, cơ phó và những người khác có trách nhiệm trên tàu bay) không tuân thủ các quy định pháp luật và quy trình an toàn trong việc vận hành, điều khiển phương tiện hàng không. Hành vi này có thể bao gồm việc vi phạm về tốc độ, đường bay, độ cao, tải trọng, hoặc không tuân thủ mệnh lệnh từ cơ quan kiểm soát không lưu, không báo cáo kịp thời về tình huống khẩn cấp, hoặc không tuân thủ các quy tắc khác liên quan đến an toàn bay.

2. Tội danh

“Điều 277. Tội vi phạm quy định về điều khiển tàu bay

1. Người nào chỉ huy, điều khiển tàu bay mà vi phạm quy định về an toàn giao thông đường không, có khả năng thực tế dẫn đến hậu quả gây thiệt hại cho tính mạng, sức khỏe hoặc tài sản của người khác nếu không được ngăn chặn kịp thời, thì bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 10 năm:

a) Làm chết người;

b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;

c) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%;

d) Gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng.

3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:

a) Làm chết 02 người;

b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 122% đến 200%;

c) Gây thiệt hại về tài sản từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.500.000.000 đồng.

4. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm:

a) Làm chết 03 người trở lên;

b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 201% trở lên;

c) Gây thiệt hại về tài sản 1.500.000.000 đồng trở lên.

5. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”

3. Cấu thành tội phạm

3.1. Khách thể của tội phạm

Tội phạm xâm phạm vào quy định của nhà nước về an toàn giao thông vận tải đường không, là những quy định nhằm bảo vệ tính mạng, sức khỏe và tài sản của hành khách cũng như phi hành đoàn và bảo vệ tài sản của nhà nước, của tổ chức.

3.2. Mặt khách quan của tội phạm

Mặt khách quan của tội vi phạm quy định về điều khiển tàu bay bao gồm các hành vi không tuân thủ các quy định về an toàn giao thông đường không. Do tính chất đặc biệt của giao thông vận tải đường không, các quy định này được ban hành rất chặt chẽ, đòi hỏi phải tuân thủ nghiêm ngặt để tránh gây ra những thiệt hại lớn về người và tài sản.

Theo quy định tại khoản 1 Điều 277 BLHS 2015, chỉ cần người chỉ huy, điều khiển tàu bay vi phạm các quy định về an toàn giao thông đường không, gây ra khả năng thực tế dẫn đến hậu quả nghiêm trọng, thì đã có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Hành vi vi phạm này có thể bao gồm:

• Đi quá tốc độ quy định hoặc chở quá trọng tải: Việc này có thể gây ra nguy cơ mất kiểm soát, ảnh hưởng đến khả năng điều khiển và an toàn của chuyến bay.
• Không tuân thủ đường bay, độ cao quy định: Vi phạm này có thể dẫn đến xung đột không phận, gây nguy hiểm cho các máy bay khác và hành khách.
• Không báo cáo hoặc chỉ đạo kịp thời các tình huống đột xuất như sự cố máy móc, thời tiết, thiên tai... Thiếu sót trong việc thông báo hoặc chỉ đạo kịp thời có thể dẫn đến những quyết định sai lầm, gây ra tai nạn.
• Không chấp hành mệnh lệnh từ mặt đất: Mệnh lệnh từ mặt đất có thể liên quan đến các yếu tố an toàn và việc không tuân thủ có thể làm tăng nguy cơ tai nạn.

Phương tiện giao thông đường không ở đây bao gồm tất cả các loại máy bay hàng không dân dụng, bất kể là của Việt Nam hay nước ngoài, hoạt động trên không phận Việt Nam. Điều luật này không áp dụng cho các máy bay quân sự.

Điều kiện để truy cứu trách nhiệm hình sự đối với hành vi vi phạm này là khi có thiệt hại xảy ra cho tính mạng, sức khỏe hoặc tài sản của người khác, hoặc nếu hậu quả đó không được ngăn chặn kịp thời, có thể dẫn đến thiệt hại nghiêm trọng.

3.3. Mặt chủ quan của tội phạm

Mặt chủ quan của tội phạm này thể hiện ở lỗi cố ý hoặc vô ý của người phạm tội. Đối với tội vi phạm quy định về điều khiển tàu bay, người thực hiện hành vi có thể biết rằng việc không tuân thủ các quy định an toàn sẽ dẫn đến nguy cơ gây hậu quả nghiêm trọng nhưng vẫn vi phạm, hoặc do cẩu thả, không chú ý mà vi phạm các quy định này.

Trong trường hợp người phạm tội có ý định rõ ràng, biết trước hậu quả nhưng vẫn cố tình vi phạm, lỗi được xác định là cố ý. Còn nếu người phạm tội không nhận thức được hậu quả nghiêm trọng do hành vi của mình, hoặc chỉ nghĩ rằng hành vi của mình không gây ra nguy hiểm, lỗi sẽ được xác định là vô ý.

3.4. Chủ thể của tội phạm

Chủ thể của tội này là bất kỳ ai có đủ năng lực trách nhiệm hình sự và độ tuổi theo quy định của pháp luật. Đối tượng chủ thể thường là người trực tiếp điều khiển hoặc chỉ huy tàu bay, bao gồm cả phi công, cơ trưởng, cơ phó và các thành viên khác trong phi hành đoàn, nếu họ có trách nhiệm và quyền hạn trong việc điều khiển hoặc chỉ huy chuyến bay.

Ngoài ra, chủ thể phải có đủ năng lực trách nhiệm hình sự, tức là có khả năng nhận thức được hành vi của mình và điều khiển hành vi đó theo quy định pháp luật. Điều này có nghĩa là người phạm tội phải có đủ độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật.

Trân trọng./.